گچ کشاورزی یک ترکیب طبیعی و آلی است. تمام باغداران و کشاورزان متخصص می‌دانند که ایجاد بستر خاک مناسب، اصل اساسی در رشد و پرورش گیاهان مختلف است. با این‌وجود، گاهی این شرایط از کنترل آنها خارج است و باید به‌دنبال ترفندهایی باشند که بدون آسیب به گیاه و بافت خاک، تا حدودی این مورد جبران شود.
گچ کشاورزی چیست؟
گچ کشاورزی یک ماده طبیعی است که از ترکیب یک‌سری مواد معدنی مفید برای خاک تشکیل می‌شود. برای بهبود ساختار خاک‌های نامرغوب، از این ماده برای تقویت آنها استفاده می‌شود. با استفاده از این ماده، رشد گیاهانی که از نظر کشاورزان و باغبانان اهمیت دارند، بهبود می‌یابد. با رعایت مقدار مصرف گچ کشاورزی (Agricultural chalk) می‌توانید به بهبود ساختار خاک و افزایش عملکرد محصولات کمک کنید. همچنین، این گچ می‌تواند برای کنترل برخی از آفات و بیماری‌های مرتبط با برخی گیاهان نیز موثر باشد.
شاید شما هم با اصطلاح pH مورد نیاز برای پرورش درختان مختلف آشنایی داشته باشید. این شاخص بیانگر این است که بعضی از خاک‌ها که در محدوده pH مشخص شده برای گیاه قرار نمی‌گیرند، برای پرورش آن مناسب نیستند. حتی اگر آنها را بکارید، باز هم می‌بینید که کیفیت محصول برداشتی چیزی که باید باشد، نیست. یا حتی گیاه خیلی زود دچار بیماری و خشکی در ریشه می‌شود. در چنین شرایطی گچ کشاورزی مانند یک معجزه طبیعی عمل می‌کند.
بررسی عناصر موجود در گچ کشاورزی
قطعا شما به‌عنوان یک کشاورز یا باغداری که محصولات زیادی در فضای مورد استفاده خود پرورش می‌دهید، نمی‌توانید تنها به گفته‌های ما در زمینه مفید بودن این ماده طبیعی اکتفا کنید. بنابراین، شناخت عناصر و فرمول گچ کشاورزی برای شما امری ضروری محسوب می‌شود. این مواد بر پایه دو ترکیب اصلی سولفات کلسیم و گوگرد تهیه می‌شود اما مواد معدنی دیگری هم در بعضی موارد به آن اضافه می‌شود. در ادامه به بررسی جزئی این عناصر در گچ کشاورزی پرداخته‌ایم.
1. کلسیم؛ تقویت دیواره‌های سلولی گیاهان
کلسیم یکی از عناصر مهمی است که می‌تواند تغذیه گیاه را تضمین کند. شما یک نوزاد را تصور کنید. تنها روش تغذیه‌‌ی او در بدو تولد مربوط به شیر مادر است که اگر آن را دریافت نکند، باعث ضعف و بیماری در آن می‌شود. گیاهان هم مانند یک نوزاد هستند که باید به رفع نیازها و تغذیه آن توجه لازم و کافی داشته باشیم. کلسیم هم یکی از عناصر مهم در تغذیه گیاه به شمار می‌رود که نرسیدن آن به درختان شما باعث آزردگی و ضعف آنها می‌شود. همین ضعف بنیادی است که آفات و بیماری‌ها را تقویت می‌کند و در مواقعی باعث از بین‌رفتن آن می‌شود.
اگر کلسیم در خاک کم باشد، زمینه لازم برای آسیب به دیواره سلولی گیاه فراهم می‌شود و در ادامه، لکه و پوسیدگی روی بافت گیاه ایجاد می‌کند. خاک‌هایی که در دسته قلیایی قرار می‌گیرند، قادر نیستند عنصر موردنظر را به میزان کافی به گیاهان منتقل کنند؛ این امر منجر به ضعف گیاه می‌شود و نیاز آن به این عنصر را افزایش می‌دهد.
2. گوگرد؛ عنصر کمیاب و حیاتی برای گیاه
یکی دیگر از عناصری که در فرمول گچ کشاورزی قرار دارد، گوگرد است. این عنصر بسیار کمیاب بوده و در هر خاکی یافت نمی‌شود. بنابراین، در چنین شرایطی باید به‌صورت دستی و با کمک موادی مثل گچ کشاورزی آن را تامین کنید تا گیاه از فواید این عنصر برای رشد و باردهی خود بهره لازم را ببرد.
کمبود این عنصر باعث بروز علائمی مثل زردی و بی‌حالی برگ‌های درخت می‌شود. بعضی از افراد از روش‌هایی مثل اضافه‌کردن کودهای شیمیایی برای این کار استفاده می‌کنند که ما آن را پیشنهاد نمی‌کنیم. تا وقتی یک ماده طبیعی مثل گچ کشاورزی وجود دارد، حتی نباید به ترکیبات شیمیایی فکر کرد. پس اگر می‌خواهید میوه‌های با کیفیت از باغ خود برداشت کنید، تهیه این ماده را در اولویت کار خود قرار دهید تا معجزه آن را به چشم ببینید.
بررسی خواص گچ کشاورزی
حالا که می‌دانید گچ کشاورزی چیست و چه عناصری در آن وجود دارد، باید خواص آن را بدانید. این مسئله باعث می‌شود تا شما متوجه بشوید که آیا به این ماده در باغ خود نیاز دارید یا خیر. با این‌وجود، Agricultural chalk به‌عنوان یک محصول طبیعی مورد توجه افراد زیادی قرار گرفته‌است. اگر می‌بینید که باغ شخصی رشد عجیب و چشمگیری دارد، درحالیکه شرایط باغ شما و او یکسان است، بدون تردید از این ماده استفاده می‌کنند.
-
جذب آب در گیاه؛ تامین رطوبت‌‌پذیری گیاه
درست است که شما آبیاری را به‌صورت منظم برای درختان خود انجام می‌دهید اما گاهی این خاک است که نمی‌تواند این آب را جذب کند یا در انتقال آن به قسمت‌های مختلف گیاه مثل: ساقه، ریشه، برگ، جوانه و شکوفه ناتوان است. خاک باید بتواند تهویه مناسبی ایجاد کند تا جذب آب به‌درستی صورت بگیرد و گیاه از مواد معدنی موجود در آن برای رشد خود بهره لازم را ببرد. پس اگر می‌پرسید که گچ کشاورزی چیست، باید بدانید که یک عامل موثر در جذب آب هم به شمار می‌رود.
-
تنظیم شاخص pH خاک
شاخص pH خاک تعیین کننده اسیدی یا غیر اسیدی بودن خاک است که در رشد و پرورش درختان اهمیت ویژه‌ای دارد. بگذارید با یک مثال این امر را برای شما روشن‌تر کنیم. برای مثال، درخت پسته نیاز به خاکی با pH بین ۷ تا ۸ دارد که در جذب مواد آلی به این درخت و میوه‌های آن کمک کند.
در چنین شرایطی اگر pH خاک شما کمتر از این بازه باشد اما قصد جدی در کاشت و برداشت پسته داشته باشید، باید از گچ کشاورزی استفاده کنید تا این شاخص را در خاک تنظیم کند. پس از اینکه pH خاک به حد تعادل خود رسید و به مقدار گفته‌شده نزدیک شد، می‌توانید کاشت و پرورش نهال پسته را شروع کنید. درخت پسته در این بخش یک مثال بود اما در اکثر درختان پر بازده و با‌‌‌ارزش مثل پسته رعایت این نکات حیاتی خواهد بود.
-
کاهش شوری خاک
شوری خاک یکی از اتفاق‌هایی محسوب می‌شود که به‌دنبال کم‌آبی خاک یا ناتوانی آن در جذب آب رخ می‌دهد. شوری خاک باعث از بین‌رفتن بستر آن شده و دیگر نمی‌توانید درختان میوه‌ای را در آن بکارید و پرورش دهید. اگر با تست خاک خود متوجه شوری در آن شدید، تنها چیزی که می‌تواند باغ و زمین کشاورزی شما را نجات دهد، گچ کشاورزی خواهد بود.
-
تنظیم و هماهنگی در رشد قسمت‌های مختلف گیاه
وقتی مواد مغذی و معدنی به اندازه کافی به گیاه برسد، عمل فتوسنتز و اکسین بهتر صورت می‌گیرد و از این طریق بخش‌های مختلف آن مثل: ریشه، ساقه، میوه و برگ‌ها رشد می‌کنند و به باردهی مناسبی می‌رسند. پس، به‌جای کودهای شیمیایی می‌توانید از گچ کشاورزی به‌عنوان تقویت‌کننده طبیعی و بدون ضرر بهره ببرید.
-
کاهش بیماری و آفات گیاهان
وقتی صحبت از بیماری و آفات گیاهان می‌شود، تنها چیزی که به ذهن بعضی از کشاورزان می‌آید، مبارزه شیمیایی و استفاده از سموم محسوب می‌شود. با این‌حال، همه می‌دانیم که پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین، قبل از اینکه کار به جایی برسد که بیماری و آفات پیشرفت کنند و بخشی از محصولات باغ شما را از بین ببرند، از گچ کشاورزی استفاده کنید تا در برابر بروز بیماری مقاومت بالایی از خود نشان داده و به‌راحتی درگیر آن نشود.
-
جلوگیری از جذب مواد مضر در خاک نامرغوب
گچ کشاورزی به عنوان یکی از روش‌های بهبود کیفیت خاک، می‌تواند نقش مهمی در دفع مواد مضر از جمله سدیم در بافت خاک‌های نامرغوب ایفا کند. سدیم عنصری است که در خاک‌های نمکی یافت می‌شود و در رشد گیاهان و درختان تاثیر منفی می‌گذارد. گچ کشاورزی، یون‌های سدیم موجود در خاک را به‌طور موقت جذب می‌کند و جلوی جذب آنها توسط گیاهان را می‌گیرد. به این ترتیب، استفاده از گچ می‌تواند به بهبود ساختار خاک و کاهش تاثیرات منفی مواد مضر کمک کند و کیفیت خاک را بهبود بخشد.
-
جذب عناصر ریز مغذی در گیاه
دیگر مجبور نیستید از روش‌های عجیب و غریب برای جذب مواد معدنی در گیاهان نورسته یا قدیمی خود استفاده کنید. خاک مانند ظرفی عمل می‌کند که در آن غذا می‌ریزند و جلوی شما قرار می‌دهند و شما آن را می‌خورید. بنابراین، مهم است که بدانید در ظرف چه چیزهایی قرار دارد تا متوجه شوید که سلامتی شما را تهدید می‌کند یا خیر. از جمله خواص گچ کشاورزی می‌توان به جذب عناصری مثل آهن و روی اشاره کرد که به خوبی سهم خود را در رشد و باروری درختان ایفا می‌کنند.
مضرات گچ کشاورزی
مضرات گچ کشاوزی را باید در مقایسه با آهک کشاورزی و همچنین، در نظر گرفتن تأثیرات آن بر خاک، محصول و محیط زیست بررسی کرد. بر این اساس مهم‌ترین مضرات این اصلاح‌کننده خاک عبارتند از:
- هزینه: در مقایسه با آهک یا دیگر اصلاح‌کننده‌های خاک، سنگ گچ ممکن است گران‌تر باشد.
- تأثیر کم بر pH: برخلاف آهک کشاورزی که مهم‌ترین کارکرد آن متعادل‌سازی و حفظ pH مناسب خاک است، کاربرد گچ بیشتر برای بهبود ساختار و مشکلات شوری خاک است ولی بر pH تأثیر چندانی ندارد.
- احتمال بروز مشکلات شوری: استفاده بیش از حد گچ کشاورزی می‌تواند باعث بروز مشکلات شوری و کاهش جذب مواد غذایی شود. این موضوع ممکن است جوانه‌زنی بذر و رشد ریشه را تحت تأثیر قرار دهد و برای سلامت و رشد گیاه مشکلاتی ایجاد کند.
- مشکلات زیست محیطی: کاربرد گچ می‌تواند سطح گوگرد کشاورزی خاک را افزایش دهد. اگر این افزایش باعث ایجاد رواناب فسفر شود، می‌تواند به اکوسیستم‌های آبی آسیب برساند و زندگی موجودات آبزی را تهدید کند. همچنین حلالیت گچ باعث می‌شود یون‌های سولفات با رواناب سطحی شسته شوند. در نتیجه، غلظت سولفات در آب‌های پایین‌دست افزایش خواهد یافت و این نیز می‌تواند برای موجودات آب شیرین مضر باشد.
- برهم خوردن تعادل مواد مغذی خاک: ضرر گچ کشاورزی در این مورد به هر دو گروه عناصر پرمصرف و کم‌مصرف مربوط می‌شود. سطوح بالای گچ می‌تواند باعث تغییر نسبت یون‌های خاک و همچنین آبشویی مواد غذایی شود. گچ بیش از اندازه می‌تواند تعادل پتاسیم (K)، کلسیم (Ca) و منیزیم (Mg) را در خاک مختل کند. این عدم تعادل می‌تواند برخی از محصولات را دچار کمبود مواد مغذی ضروری کند و باعث کاهش عملکرد آنها شود.همچنین با استفاده بیش از حد گچ، احتمال دارد مواد مغذی مهم دیگری مانند آهن (Fe) و منگنز (Mn) از خاک شسته شوند. کاهش این عناصر به‌ویژه در محصولاتی که به دسترسی متعادل مواد مغذی نیاز دارند مهم است و می‌تواند بر رشد و سلامت گیاه تأثیر منفی بگذارد.
لازم به یادآوری است به دلیل تفاوت گچ و آهک، انتخاب بین آنها بیش از هر چیز به نوع خاک و نیازهای محصول بستگی دارد. بنابراین اگر مشاور کشاورزی، استفاده از گچ را چاره مشکل باغ و مزرعه شما می‌داند و آن را تجویز کرده است، باید گچ را طبق دستورالعمل و در همان میزان توصیه‌شده به کار ببرید.
تفاوت گچ کشاورزی با گچ ساختمانی
اینکه بخواهید گچ کشاورزی را با گچ ساختمانی اشتباه بگیرید، مثل اشتباه گرفتن روز با شب است. همانطور که از نام آن بر می‌آید، گچ ساختمانی برای مصارف ساخت‌و‌ساز کاربرد دارد. علاوه‌بر این، گچ ساختمانی یک ترکیب صنعتی محسوب می‌شود. درحالیکه، گچ کشاورزی از عناصر طبیعی مثل کلسیم و گوگرد به‌وجود می‌آید.
اگر به اشتباه از گچ ساختمانی برای زمین کشاورزی خود استفاده کنید، شاهد نابودی زمین زراعی خود خواهید بود؛ زیرا به محض اینکه روی خاک قرار بگیرد و آبی به آن جذب شود، شروع به سفت‌شدن می‌کند. هرچیزی که روی خاک باشد هم همراه با آن سفت شده و از بین می‌رود. شما می‌توانید واکنش این ماده را در ترکیب ملات ساختمانی ببینید که چگونه به دیوار یا زمین چسبیده و سفت می‌شود.
کاربرد گچ کشاورزی در پرورش درختان مختلف
دیگر به جایی رسیده‌ایم که قطعا با این مفهوم که گچ کشاورزی چیست، آشنا شده‌اید. با این‌حال، ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که اصلا این ماده برای پرورش چه درختانی کاربرد دارد. باید بدانید که گچ کشاورزی به‌عنوان یک ماده تقویت‌کننده خاک برای هر باغی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد اما عمده‌ترین مصرف گچ کشاورزی برای پسته است. می‌پرسید چرا؟ بخاطر اینکه پسته در مناطق گرم و خشک پرورش می‌یابد که در خطر شوری خاک قرار دارند. با این‌حال، رعایت نکات زیر در این امر ضروری هستند.
- اصلاح خاک از طریق گچ کشاورزی، باید در دوره خواب زمستانی گیاه صورت بگیرد.
- می‌توان در دوره رشد هم از این ماده برای تقویت درخت پسته بهره برد.
- استفاده از گچ کشاورزی باید همراه با آبیاری سنگین صورت بگیرد.
کلام آخر
کیفیت خاک یکی از چالش‌های مهمی محسوب می‌شود که کشاورزان و باغداران دائما با آن مواجه می‌شوند. این بستر خاک است که تعیین‌کننده رشد درخت و کیفیت محصول آن خواهد بود. بنابراین، پیدا کردن یک راه برای برخورد درست با این مشکل همیشه در اولویت هر کشاورزی خواهد بود. در این مقاله تلاش کرده‌ایم تا شما را با این مفهوم که گچ کشاورزی چیست و چه کاربردی دارد، آشنا کنیم. این ماده یک روش اصلاحی فوق‌العاده برای خاک‌های شور و نامرغوب است که امکان پرورش سالم گیاهان و درختانی مثل پسته را کاهش می‌دهند. امیدواریم که نکات گفته‌شده برای شما کاربردی باشد.
منابع:
