کود سولفات آمونیوم با فرمول شیمیایی (NH₄) ₂SO₄، به عنوان یکی از مؤثر‌ترین و پراستفاده‌ترین کودهای کشاورزی، نقش کلیدی در تأمین نیازهای تغذیه‌ای گیاهان ایفا میکند. این کود با دارا بودن ۲۱% نیتروژن و ۲۴% گوگرد، نه تنها به رشد سریع و سالم محصولات کمک میکند، بلکه کیفیت و مقاومت آنها را در برابر تنش‌های محیطی بهبود می‌بخشد. از خاک‌های آهکی تا باغات پسته و از گلدان‌های خانگی تا مزارع وسیع، سولفات آمونیوم به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت تنظیم pH خاک، به انتخابی ایده‌آل برای کشاورزان تبدیل شده است. در این مطلب، به بررسی ترکیبات، کاربردها، خواص و بهترین زمان استفاده از این کود می‌پردازیم تا با به‌کارگیری صحیح آن، بهره‌وری زمین‌های کشاورزی خود را افزایش دهید.
ترکیبات کود سولفات آمونیوم
سولفات آمونیوم با فرمول شیمیایی (NH₄) ₂SO₄ یکی از پرکاربردترین کودهای کشاورزی است که ۲۱% نیتروژن و ۲۴% گوگرد در ترکیب خود دارد. این دو عنصر حیاتی در رشد سالم گیاهان و افزایش کمیت و کیفیت آنها نقش مهمی ایفا می‌کنند:
- نیتروژن و افزایش سرعت رشد محصولات: این عنصر ضروری که در تولید آمینواسیدها، پروتئین‌های گیاهی و کلروفیل در محصولاتی مانند پسته نقشی اساسی ایفا میکند مستقیماً بر رشد و تقویت برگ‌ها و ساقه‌ها تأثیر می‌گذارد.
- گوگرد و بهبود کیفیت محصولات: گوگرد ضمن بهبود و تقویت فرایندهای متابولیکی، در پروتئین‌سازی و سنتز پروتئین در گیاهان نیز نقش مهمی ایفا میکند. این عنصر مفید و ضروری به افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش‌های محیطی کمک کرده و کیفیت محصول نهایی را نیز بهبود می‌بخشد.
کاربردهای سولفات آمونیوم
کود سولفات آمونیوم به دلیل تطبیق‌پذیری بالا می‌تواند به بهبود سلامت انواع گیاهان از جمله محصولات زراعی (مانند برنج، چای و غلات)، درختان میوه، سبزیجات (مانند پیاز، سیر و کلم) و گیاهان زینتی کمک کند. ازآنجایی‌که این کود بر خاک‌های آهکی تأثیر مثبتی دارد، یکی از گزینه‌های محبوب کشاورزان در این نوع اراضی نیز محسوب می‌شود. البته مصرف این کود تنها به کشاورزی تجاری منحصر نمی‌شود و می‌توانید از آن در محیط‌های مختلف، از گلدان‌های آپارتمانی و باغچه‌های منازل گرفته تا مزارع و باغات وسیع تجاری استفاده کنید.
خواص کود سولفات آمونیوم
کود سولفات آمونیوم دارای ترکیب متناسبی از دو عنصر نیتروژن و گوگرد است؛ به همین دلیل مصرف متناسب این کود به افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش‌های ناشی از شرایط نامساعد آب‌وهوایی، رشد بهتر آنها و در نهایت تولید محصولاتی باکیفیت‌تر کمک میکند. مهم‌ترین مزایای استفاده از این کود عبارت‌اند از:
-
تنظیم pH خاک
یکی از مهم‌ترین فواید کود سولفات آمونیوم کمک به کاهش pH خاک‌های قلیایی است. این کود که pH آن ۵.۵ است با آزادسازی یون‌های آمونیوم، pH خاک را کاهش می‌دهد. از آنجایی‌که بسیاری از باغات پسته ایران در مناطق دارای خاک قلیایی واقع شده‌اند، این ویژگی می‌تواند به رشد بهتر و کیفیت بالاتر محصولات آنها کمک کند.
به‌طورکلی، سطح بهینه pH خاک برای رشد گیاهان ۶۰۵ تا ۷.۵ بوده و تنظیم آن جذب ریزمغذی‌ها یا عناصر میکرو مانند آهن، مس، منگنز، روی و بور را بهبود می‌بخشد. اسیدی بودن یا رطوبت بیش از حد خاک باعث می‌شود بسیاری از این عناصر نتوانند به‌خوبی جذب گیاه شوند؛ بااینحال، در نظر داشته باشید که pH خاک تأثیر چندانی در جذب درشت مغذی‌ها یا عناصر مغذی ماکرو مانند نیتروژن، پتاسیم و گوگرد نخواهد داشت.
-
میزان بالای نیتروژن
نیتروژن یکی از عناصر کلیدی در ساختار کلروفیل است که وظیفه جذب نور و تأمین انرژی موردنیاز برای رشد گیاهان را برعهده دارد. کود سولفات آمونیوم با مقدار بالای نیتروژن خود، به بهبود رشد و سلامت محصولات کشاورزی به‌ویژه محصولاتی مانند پسته کمک میکند؛ چرا که کمبود نیتروژن در درختان پسته با کاهش وزن و تعداد محصول، زردشدن برگ‌های کهنه، کاهش رشد، کوچک‌شدن و ریزش برگ‌های تازه و ضعیف‌شدن شاخه‌ها همراه خواهد بود. به همین دلیل است که مصرف سولفات آمونیوم برای درختان پسته مفید و در بعضی موارد ضروری تلقی می‌شود.
-
جلوگیری از کمبود گوگرد
گوگرد نیز یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان است که در تقویت متابولیسم نیتروژن، فعالیت آنزیم‌ها و سنتز روغن و پروتئین نقش مهمی ایفا میکند. کمبود گوگرد کشاورزی در گیاهان باعث زردشدن برگ‌ها، نازک و کوتاه‌شدن ساقه‌ها و تغییرات ظاهری دیگر می‌شود. کود سولفات آمونیوم با میزان بالای گوگردی که دارد می‌تواند از ابتلای محصولات کشاورزی شما به کمبود گوگرد جلوگیری کند.
-
انحلال‌پذیری در آب
کودی که در آب انحلال‌پذیر نباشد صرف‌نظر از میزان عناصر مغذی موجود در آن، کارایی لازم را نخواهد داشت؛ چرا که آب نقش بسیار مهمی در جذب عناصر مغذی توسط ریشه‌های گیاهان ایفا میکند. کود سولفات آمونیوم به‌خوبی در آب حل می‌شود و به همین دلیل مواد مغذی موجود در آن نیز به‌خوبی توسط گیاهان جذب می‌شوند. این کود با میزان انحلال‌پذیری ۷۰.۶ گرم در هر ۱۰۰ میلی‌لیتر آب گزینه‌ای مناسب برای استفاده در سیستم‌های آبیاری و محلول‌پاشی محسوب می‌شود.
-
فاقد کلر و ایمن برای گیاهان حساس
درست است که وجود کلر برای گیاهان ضروری است و نوعی ماده مغذی محسوب می‌شود؛ اما وجود مقدار بیش از حد آن در خاک امکان کاهش کلروفیل، زردشدن برگ‌ها و کاهش قند و در نتیجه کیفیت میوه در گیاهان حساس به کلر را افزایش می‌دهد. بعضی از محصولات کشاورزی که به میزان بالای کلر حساس هستند عبارت‌اند از: سیب‌زمینی، آناناس، پرتقال، فلفل قرمز، گوجه‌فرنگی، کلم، انگور، موسیر، توت‌فرنگی، انبه، انواع فلفل‌سبز، سیب، تنباکو، آووکادو، طالبی، خربزه و کاکائو. از آنجایی‌که در ترکیبات کود سولفات آمونیوم کلر وجود ندارد، این کود گزینه مناسبی برای تقویت این نوع محصولات کشاورزی حساس محسوب می‌شود.
بهترین زمان مصرف کود سولفات آمونیوم
بهترین زمان استفاده از کود سولفات آمونیوم در مراحل ابتدایی رشد است که گیاهان بیشتر به نیتروژن و گوگرد نیاز دارند. در زمین‌های کشاورزی و مزارع بهتر است قبل از شروع مرحله کاشت و کشت بذر جدید زمین خود را با این کود تغذیه کنید. علاوه بر این، استفاده از سولفات آمونیوم در طول فصل رشد نیز می‌تواند از کمبود گوگرد در محصولاتی مانند شبدر و کانولا که نیاز زیادی به گوگرد دارند یا دوره رشد آنها طولانی‌تری است جلوگیری کند.
برای تقویت و بهبود رشد محصول خود در باغات نیز می‌توانید در همان ماه‌های اولیه فصل رشد زمین را کوددهی کنید. البته در نظر داشته باشید که برنامه کوددهی برای درختان پسته با توجه به نتیجه آزمایش خاک، نیازهای غذایی و سن درختان، ویژگی‌های خاک، شرایط اقلیمی و نحوه آبیاری باغ متفاوت خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بهترین زمان مصرف کود سولفات آمونیوم در باغات پسته و دریافت مشاوره اختصاصی و رایگان در این زمینه می‌توانید با مشاوران کشاورزی تماس بگیرید.
سخن پایانی
کود سولفات آمونیوم با ترکیب متعادل نیتروژن و گوگرد، نه تنها نیازهای اساسی گیاهان را تأمین میکند، بلکه با تنظیم pH خاک‌های قلیایی، جذب ریزمغذی‌ها را بهبود می‌بخشد و سلامت محصولات را تضمین می‌نماید. ویژگی‌هایی مانند انحلال‌پذیری بالا در آب، عدم وجود کلر و سازگاری با گیاهان حساس، این کود را به گزینه‌ای همه‌کاره و ایمن برای انواع محیط‌های کشت تبدیل کرده است.
بااینحال، موفقیت در استفاده از این کود مستلزم توجه به شرایط خاک، نوع گیاه و برنامه‌ریزی دقیق بر اساس آزمون‌های خاک و مشاوره‌های تخصصی است. به‌کارگیری اصولی آمونیوم سولفات در مراحل رشد گیاهان، می‌تواند به تولید محصولاتی پربازده و باکیفیت بینجامد و چرخه کشاورزی پایدار را تقویت کند. برای دستیابی به بهترین نتیجه، همواره توصیه می‌شود با کارشناسان مجرب حوزه کشاورزی مشورت کنید تا متناسب با نیازهای زمین و محصول خود، برنامه کوددهی بهینه را اجرا نمایید.
منابع:
