ریزش برگ پسته، ریزبرگی، برگ‌سوزی و جمع‌شدن برگ‌ها پدیده‌های مهمی هستند که باید آنها را در باغ پسته جدی گرفت. هرکدام از این موارد ممکن است دلایل مهم، نشانه‌های اولیه یا نهایی و همچنین نتیجه برخی مشکلات باشند. در میان آنها، ریزش برگ‌ها دلایل متنوع‌تر و نتایج نامطلوب‌تری دارد. به همین دلیل آشنایی با دلایل، علائم و راهکارهای مدیریت و مبارزه با آن ضروری است.
برگ‌ها در تولید غذای گیاه و تنظیم تبخیر و تعادل آب در گیاه نقش دارند. همچنین از آنها به‌عنوان دروازه‌ای برای جذب سریع محلول‌های کودی مانند کود ریز مغذی استفاده می‌شود. بنابراین جلوگیری از ریزش آنها به‌ویژه در درختان پسته، سلامت باغ و کیفیت محصول شما را تضمین خواهد کرد. در ادامه، به برگ ریزی درخت پسته و دلایل و راه‌های پیشگیری یا رفع آن نگاهی جامع ولی کوتاه خواهیم انداخت.
چرا برگ پسته می‌ریزد؟
پسته درختی خزان‌کننده است و ریزش برگ‌های آن، در پایان فصل رشد و میوه‌دهی و هنگام آماده شدن گیاه برای زمستان‌گذرانی کاملاً عادی است. اما گاهی ممکن است در فصل رشد و باروری نیز برگ‌های این درخت ارزشمند دچار ریزش شوند.
برگ‌ریزی درخت پسته هنگامی که جوانه‌ها، گل‌ها و میوه‌ها در حال تشکیل و رشد هستند یا میوه‌ها مراحل سخت‌شدن پوسته استخوانی و وزن‌گیری را پشت سر می‌گذارند، طبیعی نیست. در صورت مشاهده این پدیده در مراحل مختلف رشد و نموی آن باید هرچه زودتر به فکر چاره باشید. دلایل اصلی ریزش برگ درختان پسته را می‌توانیم در موارد زیر خلاصه کنیم:
-
تنش‌های محیطی
بیشتر شامل سرما یا گرمای شدید، قرار گرفتن درخت در معرض بادهای شدید و همچنین خشکسالی و رطوبت ناکافی و … می‌شود. هر یک از این عوامل سلامت برگ‌ها را به خطر می‌اندازد و باعث جدا شدن زودرس برگ از درخت خواهد شد.
-
هجوم بیماریها و آفات
بیماریها و عفونت‌های قارچی مانند پوسیدگی فیتوفتورایی (گموز)، لکه‌برگی سپتوریایی (سپتوریا)، پوسیدگی آلترناریایی (بلایت/ سوختگی پسته)، پژمردگی ورتیسیلیومی و … از دلایل کاهش و ریزش برگ پسته هستند. این بیماریها به‌ویژه در شرایط آبیاری بیش از حد، زهکشی ضعیف خاک، رطوبت زیاد هوا و تهویه نامناسب باغ تشدید می‌شوند.
آفات پسته نیز، از انواع درجه یک و مهمی مانند پسیل پسته گرفته تا آفت‌های محلی و درجه دو یا سه مانند شته پسته و کنه پسته ممکن است باعث ریزش برگ شوند. خوشبختانه برگ‌ریزی ناشی از آفات کم‌اهمیت، معمولاً نادر است و در موارد طغیان آفت ممکن است رخ دهد. با این همه، بهتر است پیش از آن و هنگام مشاهده نشانه‌هایی مانند خال یا نقطه‌‍‌های پراکنده روی برگ‌ها، پیچ‌خوردگی برگ، تارهای ظریف روی آن مبارزه با آفت را آغاز کنید.
-
آبیاری نامنظم یا نامناسب
بسیاری از ما با تأثیر کم‌آبی بر گیاهان آشنایی داریم و می‌دانیم بهم خوردن دور آبیاری، آبیاری گهگاه و نامنظم (به هر دلیلی) و همچنین خشکی طولانی مدت باعث ترد و خشک‌شدن برگ‌های پسته و در نهایت ریزش پیش از موعد آنها می‌شوند. ولی باید توجه داشته باشیم، بیش‌بود آب نیز می‌تواند همین مشکل را پدید آورد. بارندگی یا آبیاری بیش از اندازه باغ پسته در شرایط زهکشی ضعیف، باعث می‌شود برگ‌ها زرد و پژمرده شوند و در نهایت، در فصل و زمان نامناسبی از سال بریزند.
-
کمبود مواد غذایی
قدرت و ماندگاری برگ‌ها تا حد قابل‌توجهی به تعادل مواد غذایی در گیاه بستگی دارد. حاصلخیزی ضعیف خاک و کوددهی ناکافی باعث کمبود برخی عناصر به‌ویژه نیتروژن و پتاسیم می‌شود که در صورت تشدید، ریزش برگ را به دنبال خواهند داشت.
ریزش برگ پسته در فصل‌های مختلف و مراحل متفاوت زندگی
درخت پسته هنگام آماده شدن برای فصل سرما و خواب، دچار برگ‌ریزی پاییزه می‌شود. بنابراین، ریزش برگ پسته در پاییز، جزئی از روند طبیعی خزان درخت به‌شمار می‌رود. اما این رخداد در بهار و تابستان غیرمعمول است و از مشکلی آشکار یا پنهان در باغ خبر می‌دهد. در فصل بهار میزان رطوبت خاک و نیز رطوبت هوای باغ و اطراف درختان بالاست؛ همچنین دما رفته‌رفته افزایش می‌یابد.
این شرایط فرصت بسیار خوبی برای رشد و گسترش قارچ‌ها و دیگر عوامل بیماری‌زا روی درخت پسته فراهم می‌کند. پس، هجوم بیماری را می‌توان مهمترین علت ریزش برگ های پسته در بهار دانست. در فصل تابستان، مشکلات کمی بیشترند. ریزش برگ پسته در تابستان می‌تواند دلایل متنوع‌تری مانند، خشکی، شوری یا گرمای زیاد در مرحله پر شدن مغز و … داشته باشد.
عواقب ریزش برگ پسته؛ پیشگیری بهتر است یا درمان؟
در شرایطی مانند کمبود مواد غذایی یا خشکی و دیگر تنش‌ها، معمولاً می‌توان دلیل ریزش برگ‌ها را زود تشخیص داد و جلوی گسترش مشکل را گرفت. اما در موارد دیگر مانند آلودگی باغ به بیماری‌های گموز (انگومک/ شیره سیاه) یا پوسیدگی آرمیلاریایی (پوسیدگی بند کفشی ریشه) و…، درختان پسته در فصل رشد و پیش از خزان، به یکباره یا در زمانی بسیار کوتاه سبز خشک می‌شوند و برگ‌های خود را از دست می‌دهند.
در این شرایط، پسته‌کاران فرصت چندانی برای مبارزه با عامل اصلی این مشکل نخواهند داشت. به همین دلیل بسیار مهم است، وضع سلامت و شیوه مدیریت باغ را به‌طور مداوم و منظم ارزیابی کنید تا حتی اگر امکان پیشگیری از مشکلات وجود ندارد، باغ خود را پیش از شیوع عوارض و ایجاد خسارت‌های جبران‌ناپذیر، با درمان‌های به‌موقع و مناسب نجات دهید.
رفع مشکل ریزش برگ پسته
برای رفع این مشکل، نخست باید دلیل ریزش برگ پسته را از طریق شناسایی علائم، ارزیابی شرایط خاک، بررسی شیوه‌های آبیاری و تغذیه، همچنین بررسی آفات و بیماریها شناسایی کنید. پس از تشخیص علت برگ‌ریزی پسته، با کمک مشاوران کشاورزی می‌توانید از راه‌های زیر مشکل را برطرف کنید:
- تنظیم برنامه کوددهی
- درمان سریع بیماریها
- مدیریت خاک و بهبود زهکشی
- محلول‌پاشی به‌موقع و به‌روش درست
- به‌کارگیری روش‌های درست آبیاری و تنظیم دور آبیاری
- مدیریت آفات با روش‌های طبیعی و در صورت نیاز، مبارزه شیمیایی
- رعایت نکات کلی حفظ و نگه‌داری باغ و مراقبت‌های فصلی (بازرسی منظم برگ‌ها، تطبیق روش‌های آبیاری و کوددهی بر اساس نیازهای فصلی، پایش سلامت بلند مدت و…)
برخی از این اقدامات در پیشگیری از ریزش برگ پسته در فصل رشد نیز مؤثرند.
سخن پایانی
خزان پسته کاملاً طبیعی است و در پاییز و زمستان به‌طور عادی رخ می‌دهد. ولی ریزش برگ‌های آن پیش از خواب درخت و در فصل رشد یا هنگام محصول‌دهی، نشان‌دهنده مشکلاتی است که باید جدی گرفته شود. برگ‌ریزی پسته در بهار و تابستان و فصل فعالیت گیاه، به دلیل مشکلاتی مانند حمله آفات و بیماریها، مدیریت نادرست و ناکارآمد باغ به‌ویژه در زمینه آبیاری، تغذیه و مبارزه با تنش‌ها و همچنین تغییرات شرایط محیطی رخ می‌دهد.
بنابراین، مدیریت باغ و درختان از نظر تغذیه و آبیاری، زمان‌بندی‌های درست، مقاوم‌سازی گیاهان در برابر بیماریها و آفات و همچنین تقویت آنها برای مقاومت در شرایط تنش، مهمترین کارهایی است که می‌توانید در راستای پیشگیری یا رفع این مشکل انجام دهید.
منابع:
