کوددهی باغ پسته با کود حیوانی و شیمیایی
عملکرد بالا و کیفیت مناسب محصول، بهبود شرایط خاک، سلامت باغ و افزایش مقاومت درختان در برابر تنش‌های زنده و غیرزنده شامل حمله آفات و بیماری‌ها، شوری و خشکی خاک، گرمازدگی درختان پسته، بدون مدیریت تغذیه باغ ممکن نیست. با استفاده از انواع کودهای حیوانی و شیمیایی می‌توانید درختان باغ خود را شاداب و نیرومند کنید و میزان و کیفیت محصول آنها را افزایش دهید. کاربرد هرکدام از انواع کودها دلایل مختلف و نتایج متفاوتی دارد و نمی‌توان یکی را جایگزین دیگری کرد. در ادامه با ما همراه باشید تا به‌شکل خلاصه به مقایسه کود حیوانی و شیمیایی و تأثیرات متفاوت آنها بر درختان پسته بپردازیم.
انواع کود برای باغ پسته
برای افزایش مواد غذایی موجود در خاک و بهینه کردن شرایط جذب آنها توسط گیاه و همچنین به منظور اصلاح شرایط خاک و ایجاد تغییراتی در آن مانند کاهش شوری، تعدیل pH، بهبود بافت و تهویه و افزایش تخلخل‌پذیری خاک نیاز است تا از انواع کود در باغ پسته استفاده شود. کود حیوانی یا شیمیایی و همچنین کودهای میکروبی (بیولوژیک) باعث تغییر شرایط باغ شما و بهبود وضع تغذیه، عملکرد و سلامت آن خواهند شد.
برای افزایش مواد غذایی موجود در خاک و بهینه کردن شرایط جذب آنها توسط گیاه و همچنین به منظور اصلاح شرایط خاک و ایجاد تغییراتی در آن مانند کاهش شوری، تعدیل pH، بهبود بافت و تهویه و افزایش تخلخل‌پذیری خاک نیاز است تا از انواع کود در باغ پسته استفاده شود. کود حیوانی یا شیمیایی و همچنین کودهای زیستی (بیولوژیک) باعث تغییر شرایط باغ شما و بهبود وضع تغذیه، عملکرد و سلامت آن خواهند شد.
کودهای شیمیایی
درختان پسته برای رشد و باردهی به انواع مواد غذایی شامل عناصر پرمصرف و کم‌مصرف نیاز دارند. میزان نیاز درخت به همه عناصر در طول سال یکسان نیست؛ بنابراین باید برنامه کودی را طوری تنظیم کرد که عناصر مورد نیاز گیاه در زمان مناسب و به بهترین شکل در اختیار آن قرار گیرند. نیاز باغ پسته به کودهای شیمیایی پیش از احداث، با آزمایش خاک تعیین می‌شود و در باغ‌های مستقر و بهره‌ور، تجزیه برگ می‌تواند راه مناسبی برای تعیین نیاز کودی و برنامه تغذیه شیمیایی باغ باشد. براساس این نتایج روش کوددهی به درختان را نیز می‌توان مشخص کرد.
انواع کود شیمیایی
درخت پسته به انواع کودهای حاوی عناصر پرمصرف و همچنین کود ریزمغذی نیاز دارد. نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و گوگرد از مهمترین درشت‌مغذی‌های مورد نیاز باغ پسته هستند که در رشد اندام‌های هوایی و ریشه‌ها، گلدهی، تشکیل میوه و همچنین افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های مختلف محیطی و زیستی نقش دارند. کود اوره، نیترات آمونیوم و همچنین سولفات آمونیوم نیتروژن مورد نیاز درخت پسته را به‌خوبی تامین می‌کنند.
معمولا کودهای نیتروژن‌دار را در سه نوبت و سه زمان متفاوت از سال بسته به نوع ترکیب شیمیایی کود، به درختان می‌دهند. کود اوره با داشتن 46 درصد نیتروژن در ترکیب خود، از کودهای ازته محبوب پسته‌کاران به‌شمار می‌رود. در خاک‌های شور استفاده از کود سولفات آمونیوم بهتر است.
فسفر در رشد و توسعه ریشه و شاخ و برگ گیاه نقش دارد و این اندام‌ها در آغاز فصل، رشد بیشتری دارند. بنابراین می‌توان در کوددهی اواخر اسفند، هر دو عنصر نیتروژن و فسفر را در قالب کود اوره فسفات به گیاه رساند. سوپر فسفات ساده و تریپل، فسفات آمونیوم و کود اوره فسفات از مهمترین انواع کود فسفاته برای تغذیه درختان پسته هستند.
پتاسیم از عناصر مهم برای افزایش عملکرد و سلامت درختان پسته به‌شمار می‌رود. در سال‌های آور درخت پسته (سال‌هایی که درخت بار می‌دهد) حضور پتاسیم در گیاه برای پرشدن مغز میوه حیاتی است. در سال‌های غیربارده نیازی به کوددهی با پتاسیم نیست و این عنصر در گیاه ذخیره می‌شود. سولوپتاس، کلرور پتاسیم و نیترات پتاسیم از کودهای پتاسه مناسب و پرکاربرد در باغ پسته هستند. روشن است که نیترات پتاسیم در تأمین نیاز گیاه هم به پتاسیم و هم به نیتروژن نقش دارد.
استفاده از کودهای کلسیمی مانند نیترات کلسیم یا کلات کلسیم نیز برای تشکیل پوست استخوانی و جلوگیری از عارضه لکه استخوانی در پسته توصیه می‌شود. استفاده از گوگرد نیز برای درخت پسته فوایدی دارد که در مطلب فواید گوگرد برای درخت پسته به نقش و فواید استفاده از این عنصر و شیوه استفاده از آن پرداخته‌ایم. افزون بر اینها، درختان پسته برای بهبود عملکرد و افزایش محصول، کنترل سال‌آوری، مقاومت در برابر آفات و بیماری‌ها و … به ریزمغذی‌هایی مانند آهن، روی، بور، منیزیوم نیاز دارند و به آنها واکنش مثبت نشان می‌دهند.
مزایا و معایب کود شیمیایی
از مزیت‌های کاربرد کودهای شیمیایی به ویژه در باغ پسته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش عملکرد درختان
- بهبود رشد رویشی گیاهان
- از بین رفتن نشانه‌های کمبود عناصر غذایی در گیاه
- افزایش کیفیت میوه از نظر اندازه، شکل و ارزش غذایی
- افزایش مقاومت درختان در برابر حمله آفات و بیماری‌ها
کاربرد بیش از اندازه یا نادرست کودهای شیمیایی می‌تواند باعث مشکلاتی مانند بروز مسمومیت یا جذب نشدن مواد غذایی توسط گیاه شود. همچنین این کودها در صورت استفاده بی‌رویه، به محیط زیست و سلامت موجودات زنده آسیب می‌زنند.
کود حیوانی
با توجه به تأثیرات منفی کودهای شیمیایی بر محیط زیست و همچنین بالا بودن هزینه تولید آنها، امروزه استفاده از کودهای آلی و میکروبی افزایش یافته است. کودهای حیوانی افزون بر عناصر غذایی معدنی، منبع غنی از مواد آلی هستند و از این نظر هم برای گیاه و هم برای اصلاح بافت خاک بسیار مناسبند. مواد آلی ظرفیت نگه‌داری آب در خاک و وضعیت تهویه خاک را بهبود می‌بخشند و در نهایت، دسترسی گیاه به محلول خاک و غذا را تسهیل می‌کنند.
انواع کود حیوانی
به جز کودهای شیمیایی، برای تقویت و تغذیه درختان پسته می‌توان از انواع کودهای دامی (گاوی، گوسفندی) کود پرندگان (مرغ) و کود ماهی استفاده کرد. کودهای اسبی و خرگوشی نیز در برخی باغ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما در این مطلب به آنها نمی‌پردازیم. در مقایسه انواع کود حیوانی مناسب برای درختان پسته باید بدانیم کود ماهی از کودهای گران است و به‌ویژه در سال‌های گذشته، با وجود داشتن EC مطلوب و ارزش غذایی بالا، از آن استفاده نمی‌شود.
کود مرغی همه مواد غذایی مناسب برای پسته را دارد. اما به دلیل EC بالا به‌ویژه در مناطق پسته‌کاری که شوری آب و خاک بالاست و منابع آب کافی نیز در دسترس نیست، ممکن است مشکل‌ساز شود و گیاه را درگیر مشکلات شوری و تنش خشکی نماید. همچنین در اصلاح فیزیکی خاک، به خوبی کود دامی عمل نمی‌کند. بنابراین بیشتر باغداران معمولاً از کود گاوی و گوسفندی استفاده می‌کنند.
احتمال آلودگی کودهای گوسفندی و گاوی به بذر علف هرز بالاست. به همین دلیل کود دامی باید حتماً پوسیده باشد. البته این نکته را به یاد داشته باشید که کود گوسفندی با وجود مناسب بودن، به دلیل داشتن میزان بالاتر بذر علف هرز (حتی در کود پوسیده) در مقایسه با کود گاوی در اولویت بعدی انتخاب قرار می‌گیرد. بهترین شیوه استفاده از کود حیوانی به‌صورت چالکود است و مناسب‌ترین زمان برای پر کردن چالکودها با کود پوسیده و بهره‌برداری حداکثری از آن، فصل زمستان می‌باشد. برای آشنایی بیشتر با این روش می‌توانید به مطلب چالکود پسته مراجعه کنید.
مزیت‌ها و معایب کاربرد کود حیوانی
نتایج مفید استفاده از کودهای حیوانی در باغ پسته عبارتند از:
- اصلاح خاک؛ بهبود بافت خاک و افزایش تخلخل آن
- افزایش ظرفیت نگه‌داری آب در خاک (به‌ویژه در خاک‌های شنی و سبک)
- ایجاد محیط مناسب برای رشد و توسعه ریشه (به‌ویژه در خاک‌های سنگین و رسی)
- ایجاد محیط مناسب برای استقرار عناصر غذایی در نزدیکی ریشه و بهبود جذب عناصر از آن
تأثیر مثبت بر پخش و توزیع مناسب هیومیک اسید در خاک از دیگر مزیت‌های کود حیوانی است.
معایب:
با توجه به کمبود شدید ماده آلی در خاک‌های کشور و به‌ویژه خاک مناطق پسته‌کاری، استفاده از کود حیوانی حتی بیش از میزان توصیه شده نمی‌تواند آسیبی به باغ بزند. مهمترین نکته‌ای که در مورد استفاده از کودهای حیوانی باید به آن توجه شود، ضرورت پوسیده بودن کود است. بذرهای علف هرز یا تخم آفات و حشرات موجود در کود نپوسیده تهدیدی بالقوه برای باغ است و کار مبارزه با آفات و علف‌های هرز را دشوار می‌کند. لازم به یادآوری است، کود مرغی می‌تواند باعث مسمومیت نیتروژن شود. شوری بالا و بوی نامطبوعی دارد و ممکن است آلوده به عناصر سنگین باشد.
کود حیوانی بهتر است یا شیمیایی؟
از کودهای شیمیایی برای تأمین نیاز غذایی درختان استفاده می‌شود. ولی کودهای حیوانی بیشتر با هدف اصلاح خاک مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. البته کودهای گاوی، گوسفندی و دیگر کودهای حیوانی می‌توانند بخشی از نیاز گیاه به عناصر غذایی را برطرف کنند اما ریزمغذی‌ها (عناصری مانند آهن، روی و …) را باید به‌شکل کود شیمیایی در اختیار گیاه گذاشت.
با توجه به گرانی کود حیوانی ممکن است استفاده سالانه از آن حتی در باغ پسته، که محصولی سودآور است، مقرون به صرفه نباشد. معمولا برای اقتصادی کردن کاربرد این کودها پیشنهاد می‌شود هر 3 سال یکبار از آن استفاده کنید. به این ترتیب که باغ را به سه قسمت تقسیم کنید و هر سال، در یکی از این قسمت‌ها کوددهی را انجام دهید. در این حالت، هر سال بخشی از باغ شما حتماً کود حیوانی دریافت می‌کند.
کلام پایانی
درختان پسته برای عملکرد خوب و داشتن محصول با کیفیت نیاز به برنامه کودی دقیق دارند. مشاوران کشاورزی با بررسی نتایج آزمون خاک و تجزیه برگ و در مواردی، نتایج تجزیه میوه، بهترین توصیه و برنامه کودی باغ را به شما می‌دهند. تعیین میزان و شیوه مصرف کود نیز باید با مشورت آنها انجام شود. درختان پسته برای عملکرد خوب و داشتن محصول با کیفیت نیاز به برنامه کودی دقیق دارند. کارشناسان کشاورزی با بررسی نتایج آزمون خاک و تجزیه برگ و در مواردی، نتایج تجزیه میوه، بهترین توصیه و برنامه کودی باغ را به شما می‌دهند. تعیین میزان و شیوه مصرف کود نیز باید با مشورت آنها انجام شود.
در مقایسه کود حیوانی و شیمیایی باید دانست، با توجه به شرایط و توصیه متخصصان، کاربرد انواع کودهای شیمیایی (درشت‌مغذی‌ها و ریزمغذی‌ها) و کودهای حیوانی (مرغی، گاوی و گوسفندی) در بسیاری از باغ‌های پسته نتایج خوبی داشته است. هرکدام از آنها مزایا و معایبی دارند که هنگام کوددهی باید به آنها توجه کنید. تغذیه تلفیقی گیاه و استفاده همزمان از کودهای آلی و میکروبی، ضمن رفع مشکل گرانی کودهای شیمیایی و مشکلات زیست محیطی می‌تواند باعث افزایش جذب عناصر پرمصرف و کم‌مصرف به‌ویژه کلسیم، نیتروژن، فسفر، منگنز، آهن و روی و در نتیجه افزایش رشد و بهبود تغذیه پسته شود.
