بیماری سرخشکیدگی پسته به‌عنوان یکی از بیماری‌های مهم درختان پسته شناخته میشود. این عارضه باعث ایجاد تغییرات جدی در بافت درختان پسته میشود که ممکن است منجر به کاهش عملکرد و کیفیت محصول شود. علائم این بیماری شامل سرخشکی، خشک شدن و سفید شدن بافت داخلی پسته است که در نتیجه آن، شاخه‌ها و شانکرهای خشکیده و فرورفته شکل می‌گیرند. این بیماری معمولاً در شرایطی که دما بالا و رطوبت زیاد باشد، به‌طور شدیدی گسترش می‌یابد. در این مقاله از آباد به معرفی آن می‌پردازیم.
در سال‌های اخیر، درمان سرخشکیدگی پسته به یکی از اولویت‌های افرادی تبدیل شده که باغ‌های پسته دارند. همه شما می‌دانید که در زمان بیماری قرص سرماخوردگی بخورید یا وقتی سردرد دارید استامینوفن و مشتقات آن. این مسئله به‌خاطر این است که شما تا حد زیادی با این عارضه آشنایی دارید و راه‌های درمان آن را هم می‌شناسید. درختان هم از این قاعده مستثنی نیستند. بیماری سرخشکیدگی پسته به‌طور جدی درختان پسته را تحت تاثیر قرار داده و باردهی و رشد آن را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. به همین دلیل در این مطلب به بررسی روش‌های درمان و پیشگیری از سرخشکیدگی می‌پردازیم تا بدانید در چنین مواقعی چه قدم‌هایی باید طی کنید. پس تا پایان با ما همراه باشید.
بیماری سرخشکیدگی پسته چیست؟
بیماری سرخشکیدگی درخت پسته یکی از بیماری‌های رایجی است که می‌تواند در درختان پسته به وجود آید. این عارضه به دلیل عوامل مختلفی مانند قارچ‌ها، باکتری‌ها، عوامل آب‌و‌هوایی و مشکلات زیستی ایجاد میشود. سرخشکیدگی پسته می‌تواند منجر به خشک‌شدن و ریزش برگ‌ها و ضعف رشد درختان شود.
از طرف دیگر، با کاهش عملکرد درخت پسته آن را به قعر نابودی می کشاند و باغداران و کشاورزان را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کند. از این‌رو، شناخت علائم و نشانه‌های آن در پیشگیری یا اقدام به موقع برای کنترل و درمان این عارضه موثر خواهد بود.
علائم عارضه سرخشکیدگی پسته
شناسایی علائم و نشانه‌های بیماری سرخشکیدگی درخت پسته اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا این بیماری می‌تواند منجر به کاهش عملکرد درختان و خسارت جدی به باغ پسته شود. با شناسایی علائم بیماری، می‌توان بهترین راهبردها را برای مدیریت باغ پسته بر اساس شرایط خاص آن تعیین کرد.
این پروسه شامل: انتخاب ارقام مقاوم، استفاده از روش‌های آبیاری مناسب، جلوگیری از انتقال عوامل بیماری‌زا و استفاده از مواد ضد قارچ مناسب، کاهش خسارات و حفظ سلامت باغات پسته خواهد بود. بنابراین، در ادامه علائم این عارضه را ذکر کرده‌ایم.
-
مشاهده لکه‌های سیاه روی شاخه پسته
یکی از ابتدایی‌ترین و اصلی‌ترین نشانه‌ها و علائم عارضه سرخشکیدگی پسته مشاهده لکه‌های سیاه است. اگر شما روی شاخه‌های درخت پسته خود این لکه‌ها را مشاهده کردید، باید سریعا اقدامات لازم را برای تشخیص و کنترل آن انجام دهید؛ زیرا نشان‌دهنده آلودگی به این بیماری است. این لکه‌ها در ابتدا به رنگ قهوه‌ای تیره و با قطر و طول کمتر ظاهر می‌شوند که شاید توجه شما را جلب نکنند اما به مرور تغییر رنگ داده و کاملا سیاه می‌شوند. همچنین، این علامت به‌راحتی قابل تشخیص است؛ زیرا رنگ سیاه لکه‌ها از سایر قسمت‌های شاخه قابل‌تشخیص خواهد بود.
-
فرو رفتگی و بروز شانکر در شاخه‌های آلوده
از دیگر نشانه‌های این بیماری می‌توان به فرورفتگی در قسمت‌های آلوده شاخه درختان پسته اشاره کرد. همین موضوع زمینه را برای ایجاد شانکر در سطح درخت پسته فراهم می‌کند. در سطح شانکرهای خشکیده هم امکان ایجاد ترک‌های ریز وجود دارد. بنابراین، شانکرهای خشکیده نقاط ضعیفی در ساختار درخت پسته ایجاد می‌کنند که ممکن است به‌طور مستقیم باعث فرورفتگی و ضعف در شاخه‌ها شوند. این فرو رفتگی‌ها می‌توانند به عنوان درگیری‌های ناشی از عفونت‌های قارچی و باکتریایی عمل کنند که در نهایت باعث تخریب سلول‌ها و بافت درخت می‌شوند. به علاوه، ترک‌های ریز موجود در شانکرهای خشکیده می‌توانند به عنوان مسیرهای ورود برای میکروب‌ها و قارچ‌ها عمل کنند که باعث گسترش بیشتر بیماری و تخریب بافت درختان پسته می‌شوند. بنابراین، شناسایی و مدیریت مناسب شانکرها و فرورفتگی‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است تا از تخریب بیشتر درختان جلوگیری شود.
-
پژمردگی و خشک‌شدن شاخه‌ها و برگ‌های درخت پسته
از جمله نشانه‌های پیشروی عارضه سرخشکیدگی پسته باید به پژمردگی و خشک‌شدن آن اشاره کرد. به دنبال سیاه‌شدن و ایجاد فرورفتگی در شاخه‌ها، بیماری کل درخت را فرا می‌گیرد. در نتیجه، قسمت‌های مختلف آن مثل: شاخه، برگ و جوانه‌ها پژمرده شده و در نهایت خشک می‌شوند. هر چقدر هوا گرمتر باشد، این نشانه پررنگ‌تر میشود. همچنین، از آنجاییکه، شاخه‌های پسته در این بیماری از بالا به پایین خشک می‌شوند، به آن سرخشکیدگی پسته می‌گویند.
منشاء بیماری سرخشکیدگی پسته
در مسابقات ورزشی یکی از کارهای مهمی که هر ورزشکار یا شرکت‌کننده قبل از زمان مسابقه انجام می‌دهد، شناخت حریف و نقاط قوت و ضعف آن به شمار می‌رود. این کار باعث میشود تا آمادگی بیشتری در زمان مبارزه به دست بیاورد. مبارزه با بیماری‌های درختان هم چنین حالتی دارد. حالا که می‌دانید عارضه سرخشکیدگی پسته چیست و چه علائمی دارد، باید با علت و عوامل ایجاد کننده این بیماری آشنا شوید تا بتوانید به نحو احسن با آن مقابله کنید. در ادامه منشاء و ریشه‌های اصلی این بیماری را ذکر کرده‌ایم.
عوامل زیست محیطی؛ عدم رسیدگی کامل به درخت پسته
وقتی روزه می‌گیرد یا ساعات زیادی در طول روز آب نمی‌خورید، چه اتفاقی برای شما می‌افتد؟ قطعا گلویتان خشک میشود و کاسه صبر شما را لبریز می‌کند. حتی تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که انسان اگر چند روز هم غذا نخورد، به جز ضعف و ناتوانی اتفاقی برای او نمی‌افتد اما اگر تا ۷۲ ساعت آبی برای آشامیدن نداشته باشد، می‌میرد. گیاهان و درختان هم به‌عنوان یک موجود زنده از این قاعده مستثنی نیستند.
پس وقتی از سرخشکیدگی پسته صحبت میشود، نباید از عواملی مثل کم‌آبی چشم‌پوشی کنید. کم آبی یا تغذیه نامناسب درخت پسته می‌تواند باعث بروز بیماری‌های جدی در آن شود. همچنین، شرایط مناسبی برای حمله آفات و باکتری‌ها ایجاد می‌کند. رسیدگی نکردن به درختان پسته مثل این است که یک فرش قرمز برای بیماری‌هایی مثل سرخشکیدگی پسته پهن کرده و آن‌ها را به ایجاد ضعف و کاهش باردهی پسته دعوت کنید.
عوامل قارچی؛ تغذیه از مواد معدنی درخت
اولین باری که بیماری سرخشکیدگی پسته کشف و شناخته شد، عامل اصلی آن را قارچ معرفی کردند. این موضوع به این دلیل صورت گرفت که یک نوع قارچ از روی شاخه‌های آلوده پسته جداسازی شد. طبق تحقیقات صورت گرفته، ۳ قارچ وجود دارند که می‌توانند باعث بروز سرخشکیدگی پسته و شانکرهای سطحی و عمیق روی شاخه‌های درختان پسته شوند. این قارچ‌ها عبارتند از:
- Fusarium spp
- Botrytis cinerea
- Aspergillus spp
عوامل باکتریایی؛ ایجاد آسیب به بدنه اصلی گیاه
یکی از عمده‌ترین دلایل و علت سرخشکیدگی پسته به عوامل باکتریایی مرتبط میشود. با دنبال‌کردن سرنخ‌ها می‌توانید متوجه شوید که بعضی از باکتری‌ها مثل Xanthomonas translucen بدون اینکه در ابتدا نشانه‌های پررنگی از خود به جا بگذارند، به آوند که ستون اصلی درخت است، آسیب وارد می‌کنند. آسیب‌دیدگی آوند هم در ادامه باعث ایجاد خشکیدگی در شاخه‌های ارقام مختلف پسته میشود. از آنجاییکه عوامل باکتریایی اثرات پنهانی دارند، کنترل و درمان عارضه سرخشکیدگی پسته با منشاء آن بسیار سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود.
حمله آفات؛ گذراندن دوره رشد در درخت پسته
آفات و حشرات یکی دیگر از دلایل بیماری سرخشکیدگی پسته هستند که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. تصور کنید که یکی از اعضای خانواده، سهم تغذیه روزانه شما را گرفته و چیزی که نصیب شما میشود را کم و کمتر کند. در ادامه می‌بینید که او روز به روز قوت و انرژی بیشتری می‌گیرد. درحالی‌که شما روز به روز ضعیف‌تر و بیمارتر می‌شوید. این همان کاری است که آفت و حشرات با درختان پسته می‌کنند.
آن‌ها در شاخه‌های درخت نفوذ کرده و یک دوره لارویی را در آن می‌گذرانند. طی این دوره رشد، از سهم ریشه و سایر قسمت‌های گیاه کم کرده و خود را به یک حشره بالغ تبدیل می‌کنند. وقتی درخت به‌درستی تغذیه نشود، ضعیف شده و شاخه‌های آن دچار سرخشکیدگی می‌شوند. در نتیجه، باردهی و رشد درخت پسته تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.
ایجاد سرمازدگی؛ ضعف و کم‌قوتی درخت پسته
یکی دیگر از دلایلی که می‌تواند عارضه سرخشکیدگی پسته را پدید بیاورد، سرمازدگی شاخه‌های آن محسوب میشود. البته شیوع این بیماری با علت سرمازدگی از سایر عوامل کمتر است. با این‌حال، وقتی نهال پسته در دوره‌های رشد قرار دارد و هنوز ریشه‌های آن به قدر کافی مستحکم نشده‌اند، سرمازدگی پسته باعث ایجاد لکه‌های سیاه و خشک‌شدن شاخه‌ها میشود.
بنابراین، نباید از این عامل غافل شد و آن را دست کم گرفت. اگر درخت پسته شما از لحاظ باکتریایی، قارچی و حمله آفات مشکلی نداشت، قطعا به‌علت سرمازدگی درختان دچار این بیماری شده‌است.
چرخه و عملکرد بیماری سرخشکیدگی در ارقام پسته با منشاء قارچ
چرخه و عملکرد این بیماری به منشاء آن بستگی دارد. با این‌حال، عمده‌ترین دلیل ایجاد سرخشکیدگی پسته مربوط به قارچ‌ها میشود. چرخه بیماری از طریق قارچ به این صورت است که در ابتدا زخمی روی بدنه و تنه درخت پسته ایجاد میشود. این شرایط مثل این است که یک قلعه دروازه خود را برای ورود دشمن باز کند.
قارچ‌ها از طریق زخم وارد درخت شده و علائم و نشانه‌هایی مثل سرخشکیدگی ایجاد می‌کنند. چیزی که این چرخه را مانند یک نوار روی دور تکرار می‌گذارد، انتشار و پخش‌شدن آن توسط باد و باران خواهد بود.قارچ‌ها محیط مرطوب را دوست دارند و در این شرایط رشد بهتری را تجربه می‌کنند و تعداد آن‌ها بیشتر و بیشتر میشود.
بیشترین زمانی که درخت پسته درگیر این بیماری‌ها میشود، اواخر فصل بهار تا تابستان است که فرصت مناسبی برای رشد و نمو باکتری‌ها، آفات و قارچ‌ها خواهد بود. همچنین، فعالیت بیماری سرخشکیدگی پسته در روزهای گرم سال سرعت بیشتری به خود می‌گیرد. بنابراین، در این فصول باید مراقبت بیشتری از ارقام پسته داشته باشید تا چنین عوارض و بیماری‌هایی در آن شکل نگیرد.
مدیریت و کنترل عارضه سرخشکیدگی پسته
همانطور که متوجه شده‌اید، عمده‌ترین دلایل بروز بیماری سرخشکیدگی پسته به عوامل محیطی بر می‌گردد که قابل پیشگیری خواهد بود. در نتیجه، اولین کاری که هر باغدار یا کشاورز برای سلامت ارقام پسته و افزایش باردهی آن باید مورد‌توجه قرار دهد، مراقبت‌های اولیه و پیشگیرانه خواهد بود. همچنین، راهکارهای شیمیایی مثل استفاده از سموم برای دفع آفات و حشرات هم مطرح شده‌اند. برای آشنایی با انواع روش‌های مبارزه با سرخشکیدگی پسته مقاله آباد در این زمینه را مطالعه کنید.
نحوه تشخیص عارضه سرخشکیدگی پسته
عده زیادی به این بیماری لقب مرگ خاموش باغات پسته را می‌دهند. این مسئله می‌تواند بیانگر اهمیت تشخیص به موقع نشانه‌ها و پیگیری روند درمان سرخشکیدگی پسته باشد. در ادامه راه‌های تشخیص این بیماری را ذکر کرده‌ایم.
۱. کم آبی ریشه‌ها؛ از دلایل بروز این بیماری
یکی از مسائلی که می‌تواند هم به‌عنوان دلیل و هم نشانه این بیماری در نظر گرفته شود، کم آبی ریشه‌های آن محسوب میشود. شما موظف هستید تا خاک درختان را چک کنید و در صورت اینکه خیلی خشک باشد، آن را آبیاری کنید. همچنین، اگر خشکی ریشه و تنه‌های درخت توجه شما را جلب کرد، هر چه سریعتر برای درمان این بیماری به‌صورت احتمالی گام بردارید تا کل درخت و شاخه‌های آن درگیر نشوند.
۲. قرمزشدن شاخه‌های پسته
یکی دیگر از عواملی که در مراحل درمان سرخشکیدگی پسته به شما کمک می‌کند، تشخیص قرمزی شاخه‌های این درخت است. شما باید هر چند وقت یک بار به بررسی شاخه‌های درختان پسته خود بپردازید و از این طریق سلامت آن را مورد بررسی قرار دهید. اگر با نشانه‌هایی مثل قرمز شدن شاخه‌ها روبرو شدید، باید در اسرع وقت راهکارهای درمانی را پیش بگیرید.
۳. پوسته‌شدن شاخه‌های بیمار
اگر در مراحل بعدی متوجه شدید که شاخه‌های درخت پسته شما درحال پوسته پوسته‌شدن هستند، باید به این بیماری شک جدی کنید. از اصلی‌ترین نشانه‌های آن که نیاز به درمان سرخشکیدگی پسته را بیش از پیش قوت می‌بخشد، همین مسئله پوسته پوسته شدن شاخه است که نشانگر درگیری پسته با این بیماری خواهد بود.
۴. ایجاد لکه‌های سیاه درحال گستردگی
شاید بعضی از لکه‌های سیاهی که روی شاخه‌های درختان پسته مشاهده می‌کنید، به نشانه بیماری نباشد اما اگر وسعت آن روزانه بیشتر میشود، دیگر طبیعی نیست. از جمله مسائلی که در درمان سرخشکیدگی پسته مطرح میشود، در نظر داشتن این لکه‌ها و سنجش وسعت آن است که به شما در زمینه پیشروی بیماری کمک شایانی می‌کند.
۵. خشک‌شدن طولی شاخه تا تنه درخت پسته
حدس‌زدن اینکه در طول این عارضه ابتدا سرشاخه‌ها شروع به خشک‌شدن می‌کنند، کار سختی نیست. اصلا نامگذاری این بیماری هم به این علت صورت گرفته‌است. چیزی که در روند این عارضه اتفاق می‌افتد، خشک‌شدن شاخه‌ها محسوب میشود اما در ادامه اگر درمان سرخشکیدگی پسته صورت نگیرد، تنه درخت هم تا حد زیادی درگیر شده و در پایان چیزی جز یک تنه بیمار و ضعیف از یک درخت بزرگ و قوی پسته برای شما به جا نمی‌ماند.
معرفی راهکارهای درمان سرخشکیدگی پسته
بعد از پیگیری نشانه‌ها و تایید این بیماری نوبت به انجام روش‌های درمان سرخشکیدگی پسته می‌رسد. شاید فکر کنید که با بروز این بیماری همه چیز تمام شده و شما باغ پسته خود را از دست خواهید داد اما اشتباه می‌کنید. شما در این شرایط جدی و ناگوار هم می‌توانید با استفاده از راهکارهای درمان اصولی سایه آن را از سر درختان پسته خود کم کنید و به روزهای پر رونق تولید پسته بازگردید. در ادامه چند راهکار شناخته‌شده را برای درمان این بیماری ذکر کرده‌ایم.
-
زئولیت پتاسیمی
همانطور که گفته شد، بیشترین دلیل این بیماری به خشک‌شدن ریشه‌ها و کم‌آبی آن بر می‌گردد. با این‌حال، همه چیز در میزان آبیاری درختان پسته خلاصه نمی‌شود. یکی از کارهایی که برای درمان سرخشکیدگی پسته می‌توانید انجام دهید، استفاده از زئولیت پتاسیمی است. این ماده برعکس کودهای دیگر که با یکبار آبیاری کاملا اثر خود را از دست می‌دهند، در ریشه‌های درخت پسته باقی مانده و امکان جذب رطوبت و مواد معدنی را برای آن فراهم می‌کند. بنابراین، اگر بیماری در اثر قارچ و حشرات باشد، مقاومت درخت را در برابر آن افزایش می‌دهد.
-
گوگرد کشاورزی
گوگرد یکی از منابع اصلی در تقویت گیاهان و خصوصا درختان پسته به شمار می‌رود. گوگرد کشاورزی گیاه را در مقابل زرد شدن برگ‌ها و آسیب به شاخه‌ها زره‌پوش می‌کند. البته باید برای مصرف آن با متخصصان کشاورزی مشورت کرده تا مقدار صحیح مصرف آن را برای درمان سرخشکیدگی پسته، به دست بیاورید.
-
حذف و سوزاندن شاخه‌های بیمار
اصلی‌ترین مرحله درمان سرخشکیدگی پسته، سوزاندن شاخه‌های بیمار است تا از امکان انتقال آفت و بیماری به شاخه‌ها و سایر درختان جلوگیری شود. شما نباید از شاخه‌های بیمار در امور دیگر استفاده کنید و آن را در باغ خود انبار کنید. بلکه در اولین فرصت همه آن‌ها را بسوزانید.
نحوه جلوگیری از عارضه سرخشکیدگی پسته
درمان سرخشکیدگی پسته یک پروسه طولانی‌مدت دارد که باعث میشود، نتوانید از عوارض آن بیماری چشم‌پوشی کنید. بنابراین، بهترین راهی که می‌توانید برای مدیریت و کنترل بیماری سرخشکیدگی پسته انجام دهید، پیشگیری از آن است. شاید فکر کنید که پیشگیری زحمت زیادی دارد اما مطمئن باشید که با چند روش ساده و اصولی صورت می‌گیرد و به درگیری با این بیماری نمی‌ارزد. پس در ادامه همراه باشید تا راه‌های جلوگیری از این عارضه را معرفی کنیم.
1. آبیاری درست و منظم
وقتی صحبت از پیشگیری میشود، فکر نکنید که قرار است کارهای عجیب و غریبی انجام دهید. با رعایت اصول و نکات در نگهداری درختان پسته می‌توانید از بروز چنین بیماری‌هایی جلوگیری کنید. یکی از این روش‌ها، آبیاری منظم است. مهم نیست که در چه فصلی باشید یا شرایط آب و هوایی منطقه شما چگونه باشد. شما باید براساس نیاز درخت خود آن را آبیاری کنید. درست است که تغییرات دمایی مثل تغییر فصل بهار به تابستان می‌تواند میزان آن را تا حدودی جا‌به‌جا کند اما مهمترین نکته بررسی خاک درخت و آبیاری با توجه به نیاز آن خواهد بود.
2. استفاده از کودهای مناسب
کودها نقش مکمل‌ها را در تقویت گیاهان دارند. قطعا دیده‌اید که ورزشکاران برای تقویت عضلات خود از مکمل‌ها بهره می‌برند تا مواد معدنی را به‌صورت سریعتر و خالص‌تر به بدن خود برسانند. همین کار را می‌توانید برای درختان پسته از طریق مصرف کود مناسب، انجام دهید. این کار باعث میشود تا شاخه‌ها به بهترین نحو با این بیماری مقابله کنند و در برابر آن تسلیم نشوند. بنابراین، می‌توانید از کودها و کمپوست‌های طبیعی برای درختان پسته استفاده کنید تا هم رشد آن‌ها بالاتر برود و هم باردهی آن دچار مشکل نشود.
3. هرس به موقع درختان پسته
همانطور که گفته شد، این عارضه در ابتدا سرشاخه درختان پسته را درگیر می‌کند. بنابراین، با هرس به موقع درختان و حذف شاخه‌های بیمار تا حد خیلی زیادی از آن جلوگیری کرده و حتی به درمان سرخشکیدگی پسته کمک می‌کنید. هرس می‌تواند در چند نوبت صورت بگیرد و این کاملا بستگی به نظر کارشناسان کشاورزی دارد. با این‌حال، با انجام هرس اصولی در طول سال از بروز این بیماری جلوگیری میشود.
سخن پایانی
سرخشکیدگی پسته یکی از بیماری‌های این درخت محسوب می‌شوند که به آن لقب مرگ خاموش باغات پسته را می‌دهند. همین مسئله می‌توان به تنهایی بیانگر اهمیت شناخت علائم و دلایل بروز عارضه سرخشکیدگی پسته و اقدامات لازم برای رفع آن باشد. . این عارضه باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصولات میشود و به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم کشاورزان پسته شناخته میشود.
درمان سرخشکیدگی پسته دیگر یک چالش بزرگ نیست. در این مطلب با بررسی راهکارهای درمان و معرفی اصول نگهداری و مراقبت از درختان پسته مسیر مناسبی برای پیشگیری به شما معرفی کرده‌ایم. شما می‌توانید از روش‌های طبیعی مثل هرس‌کردن و روش‌های شیمیایی مثل سموم برای کنترل و مدیریت این بیماری بهره ببرید. البته، استفاده از هر یک باید براساس ریشه اصلی این عارضه صورت بگیرد تا نتایج مطلوب حاصل شود. امیدواریم که در این مطلب پاسخ سوالات خود را در زمینه درمان سرخشکیدگی پسته گرفته باشید. در صورت بروز سوال و ابهام با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
