شب پره هندی پسته از آفات انباری پسته و آفت‌های دارای میزبان‌های متنوع است که لاروهای آن بیشتر از غلات، آجیل و میوه‌های خشک تغذیه می‌کنند. خسارت آن به‌صورت تارهای ابریشمی آلوده به فضولات حشره دیده می‌شود. مراحل رشدی مختلف این آفت، همراه با محصول به همه‌جا و حتی کشورهای دیگر منتقل می‌شوند. روش‌های فیزیکی، زیستی و شیمیایی گوناگونی برای مبارزه با این آفت انباری پسته وجود دارد که بسته به شرایط و امکانات می‌توانید از آنها استفاده کنید. اما مهمترین راه مبارزه با آن، پیشگیری از ورود آفت به انبار و فعالیت در آن است.
زیست‌شناسی، چرخه زندگی و تشخیص شب پره هندی پسته
شب پره هندی پسته بالغ بسته به دمای انبار، ۱ تا ۸ روز پس از جفت‌گیری، تخم‌ریزی می‌کند. هر حشره ماده بالغ تا ۴۰۰ تخم ریز سفید مایل به خاکستری را به‌صورت تکی یا خوشه‌ای (۳۰-۱۱ تایی) در درز و شکاف‌های ماده غذایی، درون بستهبندی یا نزدیک آن می‌گذارد. ۳ تا ۸ روز بعد، لاروهای بسیار ریز و سفید متمایل به زرد یا صورتی (کرمی) آن با سرهای قهوه‌ای مایل به قرمز یا زردشان از تخم بیرون می‌آیند. آنها شش تا هشت هفته (در ۷-۴ سن لاروی)، به تغذیه از محصولی که روی آن زندگی می‌کنند، ادامه می‌دهند.
در این مدت، تارهایی ابریشمی تولید می‌کنند که نخستین نشانه آلودگی پسته به شب پره هندی به‌شمار می‌رود. پس از رشد کامل، لاروهای حدود ۱۲ میلی‌متری، از مواد غذایی به سوی کنج‌ها، درزها و شکاف‌های سقف یا دیوارها و قفسه‌های انبار می‌روند تا پیله‌های ابریشمی سفیدی را بتنند که در آن شفیره‌ها تشکیل می‌شوند. بسته به دما، ۸ تا ۲۰ روز بعد، حشرات بالغ کوچک با بال‌هایی به درازای ۱۶ تا ۲۰ میلی‌متر از پیله بیرون می‌آیند. دو سوم انتهایی بال‌های جلویی قهوه‌ای مایل به قرمز یا ارغوانی با درخششی مسی رنگ است و یک سوم قاعده بال (نزدیک‌تر به سر حشره) خاکستری متمایل به زرد یا قهوه‌ای است.
خسارت آفت شب پره هندی پسته
آسیب این حشره به محصول در مرحله لاروی اتفاق می‌افتد. لاروها میزان زیادی ابریشم روی سطح یا درون منبع غذایی خود می‌تنند. توده‌های فضولات و گلوله‌های مدفوع و همچنین پوسته‌های تخم یا پوست ریخته‌شده بدن لاروهای سنین مختلف در این تارها انباشته می‌شود و کیفیت و بهداشت محصول را کاهش می‌دهد. خسارت این نوع آلودگی لاروها بیشتر از میزان غذای خورده شده توسط آنهاست. آنها فقط به محصول فله انباری آسیب نمی‌زنند و حتی می‌توانند بسته‌بندی‌های کاغذی، سلفونی و پلی‌اتیلنی را گاز بگیرند و راه خود را به درون محصول بستهبندی شده باز کنند. سوراخ‌های ایجاد شده در بسته‌بندی‌ها آنقدر کوچکند که گاهی تشخیص‌شان دشوار است.
کنترل شب پره هندی پسته
مهمترین روش‌های مبارزه با شب پره هندی پسته عبارتند از:
رعایت بهداشت انبار
مدیریت بهینه و کارهای پیشگیرانه زیر در کنترل جمعیت و خسارت مهمترین آفت انباری پسته مؤثرند:
- پاکسازی انبار (به‌ویژه قسمت‌هایی که احتمال پنهان شدن آفات در آنها بیشتر است) و حذف باقیمانده محصول قبلی پیش از ورود محصول جدید
- رعایت فاصله مناسب محصول از دیواره و کف انبار (گونی و بسته‌ها با دیوارها تماس نداشته باشند و فاصله با کف انبار دست‌کم 50 سانتی‌متر باشد.)
- طراحی درها، پنجره‌ها و سیستم‌های تهویه به‌گونه‌ای که آفت امکان نفوذ نداشته باشد.
- تنظیم دمای انبار پسته روی C°۱۳ یا کمتر از آن (توقف رشد و فعالیت آفت)
- نگه‌داری محصول در ظروف در بسته و بسته‌بندی‌های محکم و نفوذناپذیر
- خودداری از انبارکردن محصولات دارای رطوبت بیش از اندازه مجاز
- زدن رنگ سفید به سطح دیوارهای داخلی و سقف انبار
- دور ریختن محصول آلوده به محض مشاهده
کنترل زیستی
گونه‌هایی از زنبورهای انگلی در کنترل جمعیت شب‌پره هندی پسته مؤثرند. کارآمدی گونه‌های انگل تخم بیش از انگل لارو گزارش شده ولی، ترکیب آنها تا ۸۴/۳ درصد سرکوب آفت را در پی داشته است.
فرمون‌های جنسی
فرمون‌ها در ردیابی، تخمین جمعیت و تعیین شیوه و زمان مبارزه با این آفت کاربرد دارند. تله فرمونی در کنترل جمعیت پایین این آفت مؤثر است ولی، در انبارهایی با جمعیت بیشتر و حشراتی با بدن بزرگتر، کارایی کمتری دارد.
مبارزه فیزیکی (سرمادهی یا گرمادهی)
تیمارهای دمایی از نخستین روش‌های مبارزه با آفت‌ها هستند. هم تأسیسات و ساختمان انبار و هم محصول را می‌توان با تیمار دمایی مناسب، از گزند آفت ایمن کرد.
| نوع تیمار | دما (°C) | زمان (ساعت) | نتیجه |
| گرمایی | ۶۶ -۵۴ | ۲۴ | پاکسازی تأسیسات آلوده |
| گرمایی | ۴۲ | ۲۴ | مرگ‌ومیر همه لاروهای حشرات درون محصول و انبار |
| سرمایی | ۶- | ۴۸ |
کنترل شیمیایی شب پره هندی پسته
با وجود به‌کارگیری حشره‌کش‌های گوناگون، اثربخشی آنها در کنترل جمعیت این آفت محدود است. همچنین لاروهای سنین مختلف به غلظت‌های خاص و متفاوت سموم حساسند. از سوی دیگر، کاربرد سم باعث ایجاد مقاومت می‌شود که به نسل‌های بعدی نیز به ارث می‌رسد. با این همه، در صورت طغیان آفت در انبار، برای مبارزه شیمیایی با شب پره هندی پسته موجود در انبار می‌توانید از سموم محلول یا تماسی، یا سم‌های تدخینی و تصعیدی استفاده کنید.
| تیمار | نوع سم | غلظت (لیتر در هزار لیتر آب) | فضای آفت‌زدایی (مترمربع) | زمان سمپاشی | محل آفت‌زدایی |
| سمپاشی (با سموم تماسی) | آمبوش | ۰/۵-۱ | ۱۰۰۰ | پیش از انبار کردن محصول و پس از تخلیه انبار | دیوارها، کف و هر جای دیگری که ممکن است آفت در آن باشد. |
| مالاتیون | ۲-۲/۵ |
| نوع تیمار و سم | دز مصرفی (گرم بر مترمکعب) | دما (°C) | محل آفت‌زدایی | |
| گازدهی با متیل‌بروماید | ۳۲ | ۱۵-۲۰ | درزها و شکاف‌های دیوارها و کف انبار | |
| ۲۴ | ۲۱-۲۵ | |||
| ۱۶ | ۲۶ یا بیشتر | |||
| نوع تیمار و سم | ماده مؤثر (کشنده) | دما (°C) | زمان لازم (روز) قرص کوچک (۰/۶ گرمی) | زمان لازم (روز) قرص بزرگ (۳ گرمی) | محل آفت‌زدایی |
| قرص برنج / فستوکسین یا فسفین (نام تجاری: سلفوس و فستوکسین و…) |
گاز فسفید هیدروژن | ۱۲-۱۵ | ۴ | ۵ | درزها و شکاف‌های دیوارها و کف انبار |
| ۱۶-۲۰ | ۳ | ۴ | |||
| ۲۱ و بالاتر | ۲ | ۳ |
سخن پایانی
شب پره هندی پسته از مهمترین آفات انباری این محصول است. این آفت بر کیفیت و بهداشت پسته‌های انبار شده تأثیر می‌گذارد و از سلامت، مرغوبیت و ارزش صادراتی آن می‌کاهد. با پیشگیری یا مبارزه به روش‌های گوناگون، می‌توان از خسارت آن جلوگیری کرد.
در مبارزه شیمیایی آفت شب پره هندی در پسته توجه داشته باشید، متیل‌بروماید گازی به شدت سمی است و گازدهی با آن حتماً باید توسط کارشناسان ماهر و وسایل گازدهی با رعایت مسائل ایمنی انجام شود. همچنین برای مبارزه با آفات انباری پسته مانند شب پره هندی، به ۱/۵ قرص (۳ گرمی) یا ۵/۵ قرص (۰/۶ گرمی) فستوکسین برای هر مترمکعب محصول انبار شده نیاز دارید.
منابع:
