پتاسیم از اصلی‌ترین عناصر مورد نیاز درختان پسته است که در بهبود رشد و باردهی گیاه، بالابردن کیفیت میوه و همچنین افزایش مقاومت درختان در برابر تنش‌های گوناگون نقش دارد. میزان پتاسیم موجود در خاک، در مقايسه با ديگر عناصر پُرنياز گیاهان قابل توجه است. با این‌حال، بسیاری از باغداران و کشاورزان برای افزایش کیفیت و کمیت محصولات مختلف به‌ویژه پسته، باید از کودهای پتاسیمی مانند کود سولفات پتاسیم استفاده کنند. زیرا مقدار پتاسيم قابل استفاده برای گياه در خاك‌های مختلف ناچيز است. با ما همراه باشید تا با سولفات پتاسیم، اهمیت، کاربرد، مزایا و تأثیرات آن در کشت پسته و همچنین زمان و نحوه مصرف آن بیشتر آشنا شوید.
سولفات پتاسیم چیست؟
پتاسیم از عناصر نسبتاً فراوان پوسته زمین است که در طبیعت معمولاً در ترکیب با نمک‌های حاوی منیزیم، سدیم و کلر یافت می‌شود. این ترکیبات برای گیاهان و به‌خصوص درختان پسته مناسب نیستند و باید طی فرآیندهایی از پتاسیم جدا شوند. کود سولفات پتاسیم (K2SO4)، می‌تواند جایگزین مناسبی برای ترکیبات پتاسیمی یادشده باشد. به همین دلیل، برای بهبود عملکرد و کیفیت گیاهان مختلف در حال رشد در خاک‌های گوناگون، از این ترکیب به عنوان کود پتاسه استفاده می‌شود.
سولفات پتاسیم که آن را با نام سولفات پتاس (SOP) نیز می‌شناسند، نمکی معدنی است و همانطور که از نامش برمی‌آید، از دو عنصر غذایی ضروری برای گیاهان یعنی پتاسیم و گوگرد تشکیل شده است. این ترکیب نمکی، از مهمترین و پرکاربردترین کودهای شیمیایی مورد استفاده در باغ‌های پسته به‌شمار می‌رود. حلالیت بالای سولفات پتاس و تأمین همزمان دو عنصر مهم مورد نیاز گیاه بدون افزودن کلر به خاک را می‌توان از مهمترین دلایل کاربرد این کود در باغ‌های پسته دانست.
اهمیت پتاسیم برای درختان پسته
پتاسیم از عناصر غذایی پرمصرف گیاهان است که در فرآیندهای مختلف مانند سوخت‌وساز كربوهيدرات‌ها و پروتئين‌ها، فعالسازی آنزیم‌ها، تنظیم باز و بسته‌شدن روزنهها، همچنین تنظیم جذب آب و جابجایی آب و مواد غذایی در گیاه نقش دارد. کمبود پتاسیم در درختان پسته باعث سوختگی حاشیه برگ‌ها، کوچک‌شدن و پیچ‌خوردگی آنها، افت عملکرد درخت و کاهش کیفیت مغز پسته می‌شود. سیاه (نكروزه)شدن برگ‌هاي پير به‌صورت لكه‌هايي در امتداد طولي برگ نیز از نشانه‌های رایج کمبود این عنصر در گیاهان است. کاربرد کافی پتاسیم در باغ پسته نتایج مهمی در پی دارد که عبارتند از:
- افزایش اندازه دانه
- بهبود کیفیت مغز پسته
- افزایش عملکرد و تعداد خوشه و دانه
- تقویت کارکرد مطلوب روزنه‌های برگ
- فعالسازی آنزیم‌های دخیل در فتوسنتز
- بهبود کارایی مصرف آب با تحریک رشد ریشه و برقراری تعادل آب درون و بیرون سلول‌ها هنگام تنش خشکی از راه حفظ تعادل اسمزی
مزایای سولفات پتاسیم برای درختان پسته
کود سولفات پتاسیم از اجزای ارزشمند در مدیریت کشت پسته است. این ترکیب به‌ویژه به دلیل تأمین همزمان پتاسیم و گوگرد، برای درختان پسته بسیار مفید است. مهمترین فواید سولفات پتاسیم برای پسته عبارتند از:
- بالا رفتن مقاومت گیاه در برابر تنش‌های زنده و غیرزنده
- افزایش عملکرد به دلیل افزایش دسترسی به پتاسیم در مراحل حیاتی رشد گیاه
- تأمین پتاسیم مورد نیاز درختان پسته بدون افزودن کلر (به‌عنوان عنصری آسیب‌رسان) به خاک
- بهبود کیفیت مغز پسته‌ها از نظر اندازه، طعم و ارزش غذایی و در نتیجه، افزایش بازارپسندی و قابلیت فروش محصول
افزایش محتوای کلروفیل گیاه، کمک به رشد و توسعه سیستم ریشه‌ای و بهبود کارکرد آن در جذب آب و مواد مغذی از خاک از دیگر تأثیرات مهم این کود بر درختان پسته است.
نقش سولفات پتاسیم در ایجاد مقاومت درختان پسته
این کود در بهبود سلامت و افزایش مقاومت درختان پسته در برابر شرایط نامساعد نقش دارد. مهمترین تأثیرات آن براساس نوع تنش و تهدید بدین قرار است:
-
تحمل تنش‌های غیرزنده محیطی
SOP در توسعه ریشه درختان پسته و تنظیم جذب آب توسط گیاه مؤثر است. همین مسأله گیاه را در برابر تنش‌های محیطی مانند خشکی و گرما مقاوم‌تر می‌کند. پتاسیم آن در تنظیم حرکات روزنهها، کنترل سطح برگ و نگه‌داری آب در گیاه نقش دارد. تأثیر گوگرد و پتاسیم بر فعالسازی آنزیم‌ها که برخی از آنها در شرایط تنش فعال می‌شوند نیز به اثبات رسیده است. بنابراین، کود سولفات پتاسیم باعث کاهش آسیب‌ها و نشانه‌های گرمازدگی و آفتاب‌سوختگی پسته می‌شود. ناگفته نماند، ترکیب K2SO4 با سولفات روی (ZnSO4) در کاهش آسیب سرمازدگی پسته و افزایش تحمل گل‌های آن در برابر یخ‌زدگی مؤثر است.
-
مقاومت در برابر بیماری‌ها و آفات
سولفات پتاسیم در افزایش مقاومت پسته در برابر تنش‌های زنده نیز نقش دارد. درختان پسته با K2SO4 در کنترل پسیل پسته بیش از 85% مؤثر بوده است. تأثیر این کود در تقویت سیستم دفاع آنزیمی درخت پسته در برابر آفت و بیماری نیز دور از انتظار نیست.
انواع سولفات پتاسیم
سولفات پتاسیم پرمصرف‌ترین کود پتاسه بدون کلر است که به دو حالت گرانول (دانه‌ای) و پودری عرضه می‌شود. نوع پودری که سولوپتاس نیز نامیده می‌شود، ناخالصی‌های کمتری دارد و سریع‌تر در آب حل می‌شود. در کشاورزی معمولا از سولوپتاس استفاده میکنیم؛ ولی اگر هدف، حل‌شدن آهسته‌تر کود و رسیدن تدریجی آن به گیاه باشد، نوع گرانول هم استفاده می‌شود.
نحوه استفاده از سولفات پتاسیم در باغ پسته
با توجه به شرایط باغ، تجربه کشاورز و توصیه کارشناس کشاورزی، شیوه‌های کاربرد کود سولفات پتاسیم عبارتند از:
- کاربرد خاکی: پیش از کاشت یا در طول فصل رشد
- محلول‌پاشی (اسپری برگی): حل کردن کود در آب و سپس محلول‌پاشی برگی آن در مراحل حیاتی و هنگام تشکیل و رشد میوه
- کود آبیاری (آبکود): رساندن کود به گیاه از راه سیستم‌های آبیاری متفاوت مانند غرقابی یا قطره‌ای
میزان مصرف کود سولفات پتاسیم برای پسته
مقدار مصرف کود سولفات پتاسیم به ازای هر درخت را باید کارشناس کشاورزی تعیین کند. شرایط خاک مانند بافت، رطوبت، pH و مواد آلی آن، همچنین سن و شرایط درختان از عوامل مؤثر بر کاربرد سولفات پتاسیم به‌شمار می‌روند. برنامه کوددهی باغ پسته برای کاربرد این کود ضمن حفظ سلامت گیاه و جلوگیری از هزینه‌های غیرضروری معمولاً به شکل زیر است:
| میزان (کیلوگرم در هکتار) | شیوه مصرف |
|---|---|
| 3-4 | محلول‌پاشی برگی |
| 8-10 | آبیاری تحت فشار (قطره‌ای یا بارانی) |
| 8-12 | آبکود |
زمان استفاده از سولفات پتاسیم
مصرف این کود پتاسه در مراحل مختلف پرورش پسته مانند کشت بذر، رشد نهال و همچنین قبل از گلدهی درختان بارده سودمند است. موجودی پتاسیم خاک و نیز ویژگی‌ها و شرایط خاک و گیاه در زمان استفاده از این کود مؤثر است. بسیاری از کارشناسان مرحله تشکیل و رشد دانه‌ها را بهترین زمان مصرف کود سولوپتاس برای پسته می‌دانند. همچنین برای بهبود کیفیت مغز پسته، معمولاً کاربرد دوم آن در دوره پُرشدن مغز (خرداد تا شهریور) را توصیه می‌کنند.
سخن پایانی
پتاسیم از حیاتی‌ترین عناصر برای رشد، باردهی و حفظ تولید پسته است. بخش مهمی از نیاز باغ و مزرعه به پتاسیم با کود سولفات پتاسیم جبران می‌شود. کاربرد میزان توصیه‌شده سولفات پتاسیم به شیوه‌های مورد تأیید مشاوران کشاورزی باعث بهبود عملکرد درخت پسته، افزایش مقاومت آن در برابر عوامل نامساعد محیطی و افزایش کیفیت و انبارمانی مغز پسته می‌شود. ناگفته نماند، کاربرد بیش از حد سولفات پتاسیم به دلیل پتاسیم بالا ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند برهم‌خوردن تعادل مواد غذایی خاک، شوری خاک و از بین رفتن خاکدانه‌ها شود.
منابع:
سلام، خسته نباشید. پسته‌ها رو هنوز جمع نکردیم. باغ پسیل داره. بهتره خاکستر بزنم یا سولو پتاس؟
سلام، وقت بخیر. اگر جمعیت زیاد نیست، استفاده از سولو پتاس توصیه می‌شود. همچنین، سولو پتاس در تخلیه عناصر برگ و خزان، ایده‌آل و مؤثر است.
میشه نیترات پتاسیم و سولو پتاس رو با هم قاطی کنیم و برای شستشوی درخت بپاشیم؟
درود، از کود سولفات پتاسیم استفاده کنید. این کود هم مقداری کشندگی دارد و هم نیترات‌ها ممکن است گاهی باعث تنش شوند.
خسته نباشید. تیوسولفات پتاسیم با سولفات پتاسیم چه فرقی داره؟ بعدش برای پر کردن مغز، کدوم یکی بهتره؟ تیوسولفات خوبه یا سولفات پتاسیم؟
سلامت باشید. تفاوت این دو کود در درصد پتاسیم آنها است؛ سولفات پتاسیم بیش از دو برابر تیوسولفات، پتاسیم دارد. همچنین، فرم سولفات پتاسیم جامد است. برای پر کردن مغز، استفاده از سولفات پتاسیم توجیه بیشتری دارد.