امروزه کشاورزی که یکی از اساسیترین فعالیتهای بشری است، برای بهبود کیفیت محصولات و افزایش بهرهوری خود به شدت به تکنولوژی و مواد پیشرفته وابسته است. کودها نیز در این میان جای خاص خود را دارند. زیرا برای رفع نیازهای خوراکی گیاهان، نقشی اساسی دارند. یکی از شناختهشدهترین کودها بین کشاورزان و باغداران، کود سه بیست (NPK 20-20-20) است که با ترکیب متعادلی از نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) روز به روز کاربرد گستردهتری مییابد.
نیتروژن به رویش بهتر ساقه و برگ، فسفر به گسترش و انتقال انرژی، و پتاسیم به افزایش پایداری گیاهان در رویارویی با تنشهای محیطی کمک فراوانی میکنند. ولی آیا این کود برای همه درختان و گیاهان مناسب است؟ میزان مصرف آن چقدر باید باشد؟ در این مطلب میکوشیم علاوه بر پاسخ به این پرسشها، با بررسی ویژگیها، مزیتها و معایب این کود، شما را بیشتر با این محصول کاربردی در صنعت کشاورزی آشنا کنیم. پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
کود سه بیست از چه چیزهایی تشکیل شده است؟
همانطور که در مقدمه گفتیم، کود سه بیست از سه عنصر پرکاربرد تغذیهای گیاهان، یا همان عناصر NPK با نسبت ۲۰ درصد از هر عنصر در کل کود تشکیل شده است. از اینرو در شمار کودهای قوی طبقهبندی میشود. در بیشتر کودهای سه بیست از ترکیبات مغذی، مفید و پرکننده و همچنین عناصری مانند منیزیم، کلسیم، و دیگر عناصر کممصرف مانند آهن، منگنز، روی و مس بهره میبرند. ناگفته پیداست با کمک این ترکیبات که هر کدام نقش مهمی در فرایندهای متابولیکی گیاهان دارند، سلامت گیاه تضمین خواهد شد و رویش و رشد بهتری نیز در انتظار آن خواهد بود.
زمان استفاده از کود سه بیست
به باور کارشناسان، معمولاً بهترین زمان استفاده از کود سه بیست، اوایل بهار، اواسط یا پایان تابستان است. زیرا در این زمان گیاهان گل میدهند و جوانه میزنند. و روشن است که عناصر موجود در کود 3 بیست برای این مراحل رشدی و حیاتی گیاهان ضروری است. هرچند برخی کارشناسان ممکن است اوایل پاییز را نیز پیشنهاد کنند.
نحوه مصرف کود سه بیست
مقدار استفاده از کود سه بیست کاملاً به نوع گیاه و شرایط زمین و باغ شما بستگی دارد. با وجود این، در کشاورزی و باغداری روشهای استفاده از کود سه بیست به شرح زیر میباشند:
- در زمان کاشت: زمان کاشت بذر یا نشاء یکی از بهترین زمانهای مصرف کود سه بیست است. زیرا کود با تقویت گیاه، نقش مؤثری در رشد و رویش اولیه آن دارد. همچنین سبب گسترش بیشتر ریشهها میشود. شما میتوانید کود را بهشکل محلول در آب به گیاهان باغ و مزرعه خود دهید یا آن را مستقیماً با خاک بیامیزید.
- در فصل رشد: پیداست در طی فصل رشد، گیاهان بیش از پیش به عناصر غذایی گوناگون نیازمندند. برای این منظور استفاده از کود سه بیست به صورت محلول یا پاشیدن روی خاک بسیار مفید است.
- در باغهای میوه: بهبود کیفیت و افزایش تولید محصول از مهمترین فواید بهرهگیری از کود سه بیست در باغهای میوه است. شما میتوانید در مراحل رشد میوهها، حتی پیش از گلدهی برای رفع نیاز خوراکی گیاه به آن کود بدهید.
- در گلخانهها: شرایط رشد و پرورش گیاهان در گلخانه به دقت کنترل میشود. از اینرو، استفاده کود سه بیست سبب بهبود رشد و رویش گیاهان میشود.
برای کوددهی به درختان باید به آنها به روشی کود دهید که تمام ناحیه خیس و مرطوب باشد. برای گرفتن نتیجه بهتر، اسپری برگی این کود برای درختان باید به اندازه 2 کیلوگرم کود در صد گالن یا نزدیک به 400 لیتر آب باشد. لازم به ذکر است نباید از کود سه بیست برای تقویت مرکبات، میوههای هستهدار، و توتها استفاده کرد.
نکات ایمنی در ارتباط با مصرف کود
شما باید هنگام استفاده از کود سه بیست مانند بسیاری از کودها، موارد ایمنی را رعایت کنید. این نکات شامل موارد زیر هستند:
- در صورت تماس با کود، باید بلافاصله محل تماس را با آب و صابون بشویید.
- هنگام استفاده از کود، چشم و دستان خود را با دستکش و عینکهای محافظ بپوشانید.
- برای جلوگیری از استنشاق کود، ماسک بزنید و سعی کنید در مکانهایی با تهویه مناسب از آن استفاده کنید.
- با استفاده از لباس کار مناسب (ترجیحاً ضد آب و ضد مواد شیمیایی) از تماس کود با پوست بدن بپرهیزید.
- پس از پایان کار حتماً دست و صورت خود را با آب و صابون بشویید و سعی کنید تا مدت زمان زیادی در معرض مستقیم و طولانی کود نباشید.
ترکیب هیومیک اسید با کود سه بیست
برای افزایش بهرهوری در کشاورزی، یکی از روشهای رایج ترکیب هیومیک اسید با کود سه بیست است. در واقع کارکرد هیومیک اسید همچون حامل است و به جذب بهتر و سریعتر NPK در گیاهان کمک میکند. این ترکیب بهویژه در خاکهای آهکی، قلیایی، یا خاکهایی با فقر مواد آلی بسیار سودمند است. از مزایای این ترکیب میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- رشد بهتر گیاه
- افزایش جذب مواد غذایی در گیاه
- افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی
- بهبود ساختار خاک از طریق کاهش شوری، افزایش نگهداری آب، و تنظیم pH خاک
درباره نحوه ترکیب و مصرف هیومیک اسید و کود سه بیست نیز باید گفت آنها را هرگز بهشکل مستقیم در یک ظرف مخلوط نکنید. زیرا ویژگی قلیایی اسید هیومیک، با کود اسیدی واکنش نشان میدهد و خاصیت خود را از دست میدهد. بنابراین شما باید نخست هر کدام را جداگانه در آب حل کنید و آنگاه محلولها را مخلوط کرده و بهسرعت مصرف کنید.
در صورت تمایل به محلولپاشی، شما میتوانید از کودهای سه بیست برندهای گوناگون موجود در بازار استفاده کنید. در این حالت میزان و دوز دقیق مصرف را براساس دستورالعمل روی بستهبندی کود انجام دهید. به عنوان یک پیشنهاد عمومی میتوانید در هر لیتر آب، ۱ قسمت هیومیک اسید را با ۳ قسمت کود سهبیست (مثلاً ۵-۱۰ گرم هیومیک اسید + ۲۰-۳۰ گرم کود سهبیست) مخلوط کنید. با این همه، حتی پیش از استفاده از این کود معمول و رایج، با مشاوران کشاورزی منطقه مشورت نمایید.
در کاربرد خاکی نیز میتوانید نخست هیومیک اسید را استفاده کنید تا خاک را آماده کند، ۳-۵ روز پس از آن نیز کود سهبیست را اضافه کنید. در فصلهای گرم سال بهتر است مصرف کود را به ۲-۳ بار در ماه محدود کنید و باز هم بهتر است از کارشناسان مشاوره تخصصی بگیرید.
خواص کود سه بیست
با استفاده از کود سه بیست شاهد تأثیراتی همهجانبه خواهید بود. زیرا این کود سبب بهبود باروری خاک، و افزایش کیفیت و کمیت محصول شما میشود. همچنین سه بیست باعث افزایش چشمگیر برگ و رویش گیاه، کمک به گلدهی و میوهدهی درخت و نیز میزان بهینه فتوسنتز میشود. بنابراین خواص کود سه بیست را بهطور فهرستوار میتوان چنین برشمرد:
- بهبود رنگ و شادابی برگها
- افزایش سلامت ساقهها و برگها
- کمک به رشد و رویش متعادل گیاه
- تأمین عناصر ضروری برای گیاه و کمک به سلامت کلی آن
- فزایش میوهدهی، گلدهی و نیز افزایش کیفی و کمی محصولات کشاورزی
- تقویت و گسترش ریشه، که به بهبود جذب آب و مواد مغذی خاک میانجامد.
- افزایش پایداری درختان در برابر تنشهای زنده و غیر زنده مانند عوامل بیماریزا، آفتها، شوری و خشکی، سرما و تنش گرمایی
مزیتها و معایب کود سه بیست
پیش از این از ویژگیها و خواص کود سه بیست گفتیم. در اینجا به مزیتها و معایب استفاده از این کود میپردازیم. پیش از هر چیز باید بدانیم مزیت بزرگ کود سه بیست تأمین همزمان سه عنصر پتاسیم، فسفر و نیتروژن است که برای رشد بهتر گیاه بهویژه در خاکهای فقیر، ضروری است. عنصر پتایسم نقش مهمی در تنظیم آبرسانی گیاهان دارد.
همچنین به افزایش مقاومت گیاهان در مقابل سرما و خشکی کمک زیادی میکند. افزون بر این، کود سه بیست به بهبود هرچه بیشتر شرایط خاک کمک زیادی میکند. همچنین استفاده از آن آسان است و بهسرعت در آب حل میشود. بنابراین میتوان از آن هم به روش محلولپاشی و هم آبیاری استفاده کرد. با توجه به این ویژگیها، گیاه کود را راحت جذب میکند و اثرات مثبت کود خیلی زود، خود را نشان میدهد.
با وجود این، استفاده از این کود با معایبی نیز همراه است. یکی از معایب اصلی سه بیست افزایش احتمال آلودگیهای زیست محیطی است. در صورت استفاده بیرویه، خاک و آبهای زیرزمینی، انسانها و حیوانات آسیب خواهند دید. همچنین استفاده نادرست از این محصول میتواند باعث سوختگی برگها و ریشه گیاه شود. از اینرو، کشاورزان و باغداران باید از این کود حتماً در اندازه مناسب استفاده کنند. مشاوره با کارشناسان باتجربه پیش از کوددهی میتواند به شما در شناسایی نیازهای دقیق درختان و گیاهان کمک زیادی کند و از آسیبهای احتمالی جلوگیری کند.
محلول پاشی کود سه بیست
محلولپاشی به معنای اسپری کردن محلول کود روی برگها (نه خاک) است. در این روش عناصر غذایی گیاه (نیتروژن، فسفر، پتاسیم) با سرعت بیشتری جذب میشوند، و برای افزایش کیفیت میوه، رفع کمبودهای فوری غذایی، و تقویت گلدهی بسیار مؤثر است.
کودهای محلول در مایع سه بیست یا پودری که بهصورت گرانولی نیز در بازار موجود است، برای این منظور بسیار مفید است. در ابتدا باید کود پودری را با آب ترکیب کنید تا بهصورت مایع دربیاید. سپس با کمک شلنگهایی که اسپری در قسمت پایانی آن تعبیه شده است، اقدام به محلولپاشی کنید. این شیوه مصرف بسیار رایج است، ولی شما همچنین میتوانید محلول را در سطل نیز ترکیب کنید و آنگاه محلولپاشی کنید.
کلام آخر
عناصر ضروری و مورد نیاز گیاه را میتوان در قالب کود به گیاهان رساند تا علاوه بر افزایش کیفیت محصول، به تقویت و سلامت و پایداری گیاهان و درختان در برابر تنشهای محیطی مانند سرما و آفتها کمک کند. ناگفته پیداست گیاهان برای رشد بهتر در کنار عناصری مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم، و گوگرد کشاورزی، به آهن، روی، بور، مس و منگنز و نیز نیاز دارند. کود سه بیست یکی از محصولاتی است که این نیاز شما را برطرف میکند.
قابلیت استفاده در انواع خاکهای گوناگون، شرایط آبوهوایی مختلف و ترکیب متعادل کود سه بیست، ویژگیهای منحصربهفرد و متمایزی به آن بخشیده است. از اینرو، سه بیست بهعنوان کودی عمومی به بهبود کیفیت محصولات کشاورزی کمک شایانی میکند و با کشاورزی پایدار نیز سازگار است. با وجود این، استفاده نادرست از این کود، میتواند به گیاهان آسیب بزند و به آلودگیهای زیست محیطی بینجامد. بنابراین مصرف در اندازه مناسب، انجام آزمایش خاک، و مشاوره گرفتن از کارشناسان متخصص و باتجربه، اقداماتی هستند که به استفاده بهینه از کود سه بیست کمک میکنند.
